آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟

براساس بخشنامه‌ای که بانک مرکزی ابلاغ کرده است خرید و فروش و به کارگیری ابزار بیت کوین(Bit Coin) و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است.

حکم شرعی بیت کوین از نظر مراجع تقلید

تا زمانی که این ارز پشتوانه دقیق و روشن مثل حمایت بانک مرکزی کشور را نداشته باشد بدون پشتوانه و ارزش است و اگر اقتصاد کشور را بر اساس آنچه کارشناسان اقتصادی می گویند با پولشویی ها و دور زدن حق حاکمیت به خطر بیندازد از نظر شرع بدیهی است که دارای اشکال است.

مقـدمه

پول ملی توسط بانک مرکزیِ هر کشور یا منطقه منتشر می‌شود و دارای اعتبار است، اما «بیت کوین» و امثال آن توسط ماینرها(معدنچیان اینترنتی) و بر اساس مکانیسم ریاضی خاص و توافق عمومی تهیه می‌شود و اعتبار می‌یابد . مقامات اقتصادی کشور نسبت به این ارز دیجیتال هشدار داده اند. از جهت فقهی بیت کوین یک موضوع است و فقها موضوعات را از کارشناسان هر رشته ای دریافت و حکم (استخراج شده در روایات) را بر موضوع تطبیق و بیان می کنند.

آنچه که هست دلایل فقها بیش از این است که اینجا توضیح می دهیم برای مثال عناوینی در فقه اقتصاد مطرح است مثل«قاعده غَرر» چنان که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) از غرر نهی کرده‌اند. غرر را چه عدم علم به کیفیت و جهالت در معامله چه خطر در زمینه معامله بدانیم، در این معاملات وجود دارد، به اذعان کارشناسان اقتصادی تا کنون کیفیت این معامله به خوبی روشن نیست و احتمال ضرر و نوسانات شدید در این بازار وجود دارد برخی از کارشناسان تعبیر به حباب ارزی دارند. یکی از مصداقهای غرر فقهی این است که در این بازا هیچ مسئولیتی قابل پیگیری نیست و اگر برای مردم مشکلی رخ بدهد یا حاکمان این شبکه ارزش این ارز را کاهش بدهند مشخص نیست چه بلایی سر خریداران می آید؟!.

شاید بپرسید که همین مسئله نوسانات در ازر کشورها نیز وجود دارد، پاسخ می دهیم ارزهای ملی به این راحتی دچار نوسانات شدید نمی شوند و هیچگاه پشتوانه خود را از دست نمی دهند چون پشتوانه آن حاکمیت ملی یک کشور وجود دارد و اعتبارات آن کاملا روشن و مشخص و در دست کشور است. ما در سالهای قبل شاهد بودیم که چطور گلد کوئست پول کشور را به تاراج برد و هیچ کسی پاسخگوی مردم نتوانست باشد!.

به گزارش خبرگزاری تسنیم: «ناتالیا کسپراسکای که یکی از مؤسسان کسپراسکای و مدیر اجرایی ارشد گروه شرکت‌ها و متخصصان سیستم‌های امنیت سایبری اینفوواچ است، در سخنرانی خود در دانشگاه ایتمو در سنت‌پترزبورگ فاش کرد که بیت‌کوین برای تأمین مالی پروژه‌های جاسوسی آمریکا و انگلیس در سراسر جهان طراحی شده است. وی این ارز دیجیتال را «دلار۲» نامید».

بیت‌کوین بازاری با قواعد شناخته شده به مانند آنچه در سهام یا حتی بازار ارز وجود دارد نیست؛ در واقع بیشتر شبیه معامله‌گری در یک بازار سهام غیرشفاف با دستهای پشت پرده و بازیگران اصلی مخفی و معاملات غیرقابل پیگیری است که پولشویی، فرار مالیاتی، جذابیت برای بازارهای مواد مخدر و قاچاق و … را با خود دارد مخصوصا منجر به دور زدن حاکمیت ملی شده و قدرت اقتصادی سیاسی کشور از حاکمیت سلب شده و در اختیار حاکمان کمپانیهای فراملیِ قرار خواهد گرفت که اگر ساز و کار آن به دست کشور نباشد همانگونه که کارشناسان گفته اند یک خطر ملی را به دنبال خواهد داشت و قرآن کریم می فرماید: «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا.»احزاب ۱۴۱.

در هر حال اگر روزی پول الکترونیکی با سازوکاری ابداع شود که این احتمال غرر، خطر و مجهول بودن را نداشته باشد و با حمایت بانک مرکزی و پشتوانه ملی باشد چون «موضوع» آن تغییر کرده حکم هم روی همین موضوع جدید می رود و فقها بحث دیگری خواهند داشت. اما تا کنون شاهدیم کارشناسان بانک مرکزی نسبت به بیت کوین هشدار داده اند.

براساس بخشنامه‌ای که بانک مرکزی ابلاغ کرده است خرید و فروش و به کارگیری ابزار بیت کوین(Bit Coin) و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است.

شما با انتخاب نام هر کدام از مراجع عظام تقلید می‌توانید فتاوای ایشان را ملاحظه نمایید.

رهبری

فتوای حضرت امام خامنه‌ای(مد ظله العالی)

سوال: حکم خرید و فروش ارزهای دیجیتال به صورت کتبی در سایت معظم له وجود ندارد و لذا به صورت شفاهی از دفتر حضرتعالی سوال کردیم که پاسخ دادند:مقام معظم رهبری در این خصوص فتوا نداده اند و لذا در حکم احتیاط واجب است که میتوانید به مرجع تقلید بعدی با رعایت الاعلم فالاعلم رجوع نماید؛ همچنین بیان کردند: اگر خرید و فروش ارز دیجیتال مطابق قوانین کشور باشد اشکالی ندارد.

سوال: اولاً آیا این پاسخ را تایید میفرمایید؟

ثانیا: اینکه بیان شده است: اگر خرید و فروش ارز دیجیتال مطابق قوانین کشور باشد اشکالی ندارد؛ آیا منظور این است که اگر قانونی که اجازه خرید و فروش آن را داده باشد، وجود دارد جایز است؟ و اگر قانونی که مجوز داده باشد، موجود نباشد، جایز نیست؟ و یا اینکه منظور این است که اگر قانون منع کننده از خرید و فروش موجود نباشد، برای مکلف جایز است که اقدام به خرید و فروش کند هرچند قانون تجویز کننده ای هم نباشد.

جواب: ج۱) پاسخ مزبور صحیح است.

ج۲) برای بررسی و تحقیق بیشتر می توانید از طریق سایت بانک مرکزی و وزارت نیرو مراجعه نمایید.[۱]

[۱] . استفتا اینترنتی از سایت مقام معظم رهبری؛ شماره استفتاء: ۲zky۲zz.

سیستانی

فتوای حضرت امام خامنه‌ای(مد ظله العالی)

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: معظم له، فعالیّت مذکور را اجازه نمی‌دهند.

استفتاء شفاهی از دفتر معظم له.

شبیری

فتوای آیت الله شبیری زنجانی(دامت برکاته)

سوال: معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چه حکمی دارد؟

پاسخ: چنانچه استفاده از این‌گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن‌ اشکال دارد.

منبع: برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی شبیری زنجانی.

فتوای آیت الله صافی گلپایگانی(رحمه الله علیه)

سوال۱: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم

منبع: استفتاء از دفتر استفتائات آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

سوال۲: سایت‌های خارجی هستند که پول خارجی مثل بیت‌کوین و … رو عرضه می‌کنند و بعد در سایت‌های ایرانی این پول‌های خارجی قابلیت خرید و فروش دارند. آیا از نظر شرعی تولید و به دست آوردن اینچنین پولی و خرید و فروش آن حرام است؟

پاسخ: بیت‌کوین مالیت ندارد و قابل خرید و فروش نیست، اما اگر آن را به غیر مسلمان واگذار کرده در مقابل وجهی دریافت کنید اشکال ندارد.

منبع: استفتاء سایت اسلام کوئیست از دفتر استفتائات آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

فتوای آیت الله علوی(دامت برکاته)

با سلام و عرض ادب فراوان لطفا در خصوص خرید و فروش ارزهای دیجیتال که هم اکنون در سطح بین الملل بسیار رایج بوده (حدود آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ ۱۲ سال) و همچنین صرافی های داخلی ایرانی ارزهای دیجیتال نیز امکان و خرید و فروش آن را بصورت آنلاین فراهم نموده و واسطه به خریداران و فروشندگان می شود و فقط در هر معامله مبلغی به عنوان کارمزد دریافت می نمایند ( مثل کارگزاریهای بورس) اشکال شرعی دارد. شما مستحضر هستید که این نوع ارزهای دیجیتال ماهیت فیزیکی ندارد و لی کاربردهای فراوان در خصوص مبادلات سریع داده ها و اطلاعات در سطح بین الملل ایفا می کند. و در آینده نزدیک نقش بسیار مهی در معاملات و جابجایی تراکنش ها بخصوص در بانک ها خواهد داشت لطفا در صورت نیاز به توضیح بیشتر در این خصوص به صرافی های ارزهای دیجیتال مراجعه فرمایید

پاسخ:چنانچه اینگونه ارزها توسط حکومت در ایران و یا حکومتهای دیگر در سطوح بین المللی مورد پذیرش قرار گرفته باشد به گونه ای که از غل و غش و فریب و اضرار عمومی به اموال مردم و جهل مصون باشد و در مواقع خاص همانند ارزهای فیزیکی قابل پیگیری و احقاق حق باشد مورد قبول است و تشخیص مصادیق آن بر عهده عرف جامعه و کارشناسان اقتصادی و حقوقی است[۱]

[۱] . استفتا موجود در سایت معظم له؛ https://b2n.ir/y15280

مکارم

فتوای آیت الله مکارم شیرازی(دامت برکاته)

سوال۱:حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ :با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد از جمله اینکه: منشاء استخراج این ارز روشن نیست و نیز غالبا اعتبار آن از سوی دولت ها پذیرفته نشده است و همچنین منشاء سوء استفاده های زیادی شده است، بنابراین معامله آن جایز نیست.[۱]

سوال ۲ : اخیرا استفتائی از شما در خصوص خرید و فروش رمز ارزها منتشر شده است که در آن استفتا چنین پاسخ داده شده است: تنها میتوانید این نوع ارزها را به غیر مسلمانان بفروشید و از پول آن به هر صورت مایل باشید استفاده کنید(با کد رهگیری: ۱۴۰۰۰۹۱۱۰۰۴۱) آیا فتوای اخیر شما این هست و آن را تایید میفرمایید؟ اگر این فتوای شماست، با توجه به اینکه در خرید و فروش رمز ارزها طرف مقابل مشخص نیست که کیست و آیا مسلمان است یا غیر مسلمان، وظیفه فروشنده چیست؟

پاسخ: با توجه به ابهامات زیادی که این نوع ارزها دارند، از جمله اینکه منشاء استخراج آنها روشن نیست و نیز غالبا اعتبار آن از سوی دولت ها پذیرفته نشده و همچنین منشاء سوء استفاده های زیادی شده است، معامله، سرمایه گذاری و درآمد حاصل از آنها جایز نیست. ضمنا تنها می تواند اصل آنرا به غیر مسلمان بفروشد و باید یقین نماید که طرف مقابل غیر مسلمان است.[۲]

استفتا موجود در سایت معظم له؛ https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=21&mid=265846

۲ . استفتا اینترنتی از سایت معظم له؛ با کد استفتا ۱۴۰۰۰۹۲۵۰۰۲۴

فتوای آیت الله نوری همدانی(دامت برکاته)

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: ورود در این معاملات اشکال دارد.

منبع: استفتاء از دفتر استفتائات آیت الله العظمی نوری همدانی.

فتوای آیت الله وحید خراسانی(دامت برکاته)

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: خرید و فروش آن باطل است.

منبع: استفتاء از دفتر استفتائات آیت الله العظمی وحید خراسانی

هاشمی

فتوای آیت الله هاشمی شاهرودی(رحمه الله علیه)

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: با توجه به ابهامات فراوانی که این نوع معامله دارد، استفاده از این پول جایز نیست.

منبع: استفتاء از دفتر استفتائات آیت الله العظمی هاشمی شاهرودی.

شرح کارشناسی

بر اساس استفتائاتی که از مراجع معظم تقلید درباره حکم شرعی رمز ارزها و معاملات بیت کوین شده است، به جز مقام معظم رهبری، آیت الله شبیری زنجانی و آیت الله صافی گلپایگانی(ره)، سایر مراجع تقلید حکم به بطلان آن داده و چنین معاملاتی را جایز نمی‌دانند.

مراجعی هم که حکم به بطلان آن نداده اند با قیود و شروطی حکم به جواز معاملات آن داده اند که نیاز به توضیح دارد که در ادامه مطلب به آن می‌پردازیم.

مطابق فتوای مقام معظم رهبری، اگر قانونی در این خصوص توسط مجاری قانونی تصویب شود که معاملات و یا استخراج آن را اجازه دهد، با رعایت قیود قانونی، مقلدین ایشان می توانند اقدام نمایند.

مطابق قانونی که تا به الان در این خصوص وجود دارد، وزارت صمت مجوز برای استخراج بیت کوین به افراد واجد شرایط با رعایت شرایطی میدهد؛ ودر جلسه ۶/۸/۱۳۹۸ هیئت وزیران به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چنین تصویب کردند:

۱- استفاده از رمز ارزها صرفاً با قبول مسئولیت خطرپذیری(ریسک) از سوی متعاملین صورت میگیرد و مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی نبوده و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست.

۲- استخراج فرآورده های پردازشی رمزنگاری شده رمزارزها(ماینینگ) با أخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز است. [۱]

البته مطابق آنچه از اهل اطلاع به دست آوردیم کسانی هم که مجوز استخراج دارند، باید رمز ارزهای استخراجی را توسط صرافی های مجازی که مجوز تبدیل بیت کوین به ارزهای مختلف را دارند تبدیل به ریال و یا دلار کرده و یا با آن مبادرت به واردات نمایند و ورود به خرید و فروش بیت کوین در سایت ها و بازارهای جهانی ممنوع است؛ ضمنا مجوز فقط برای استخراج است و مجوزی برای افرادی که مجوز استخراج دارند و یا غیر از این افراد برای خرید و فروش رمزارز صادر نشده است؛ در این خصوص سایت بانک مرکزی متنی را گذاشه است که در آن چنین آمده است:

«به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی در جلسه سی ام شورای عالی مبارزه با پولشویی در تاریخ ۹ دی ماه ۱۳۹۶، به کارگیری ابزار بیت کوین(Bit Coin) و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع اعلام شد. از آنجایی که انواع ارزهای مجازی از این قابلیت برخوردار هستند که به ابزاری برای پولشویی و تامین مالی تروریسم و به طور کل، جابه‌جایی منابع پولی مجرمان بدل شوند، حوزه نظارت بانک مرکزی برای پیشگیری از وقوع جرائم از طریق ارزهای مجازی، موضوع ممنوعیت به کارگیری ارزهای مجازی را به بانک ها ابلاغ کرده است.

از این رو، با توجه به اهمیت موضوع، تمام شعب و واحدهای تابعه بانک ها و موسسات اعتباری و صرافی ها باید از انجام هر گونه خرید و فروش ارزهای مذکور و یا انجام هر گونه اقدامی که به تسهیل و یا ترویج ارزهای یاد شده بینجامد، به طور جد اجتناب کنند. همچنین لازم به ذکر است با متخلفین، برابر قوانین و مقررات مربوط برخورد خواهد شد.‏» [۲]

نتیجه اینکه، مقلدین مقام معظم رهبری، اگر قانونی مانعِ خرید و فروش آن نباشد میتوانند اقدام به خرید و فروش آن نمایند ولی به عنوان ابزار خرید و فروش در داخل کشور چنین اجازه ای ندارند.

مطابق فتوای آیت الله شبیری زنجانی که فرموده اند: چنانچه استفاده از این‌گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن‌ اشکال دارد؛ نکاتی را باید توجه کرد: ایشان به صورت مشروط و با دو شرط فرمودند اشکالی ندارد؛ اولاً نوعاً مفسده نداشته باشد که این قید محرز نیست چون بین کارشناسان اقتصادی مورد اختلاف است و برخی نظرشان این هست که مفسده دارد و برخی می‌گویند مفسده ندارد ولی مقلدین ایشان تا احراز به داشتن مفسده نکنند در حکم عدم مفسده است و شرط دوم که خلاف قوانین نباشد را در بخش شرح فتوای مقام معظم رهبری توضیح دادیم

بنابراین اگر مکلف احراز مفسده نمی کند و از طرفی قانون منع کننده ای نباشد میتواند اقدام به خرید و فروش آن بنماید

البته یک نکته می ماند آن هم اینکه مطابق با قوانین، هر نوع خروج ارز از کشور، بدون مجوز بانک مرکزی جزو موارد تخلف از قانون است[۳] و با خرید و فروش این ارزها طبیعی است که ارز از کشور خارج میشود که اگر مسولان بانک مرکزی در این خصوص اشکالی نگیرند مشکلی وجود نخواهد داشت.

اما مطابق فتوای اخیر آیت الله صافی گلپایگانی(ره) که فرمودند: اگر آن را به غیر مسلمان واگذار کرده در مقابل وجهی دریافت کنید اشکال ندارد؛ این شرط مقداری با مشکل مواجه است، چرا که در بازارهای جهانی در خرید و فروش ها اینکه بدانیم طرف مقابل مسلمان است یا نه؟ امکان پذیر نیست.

مطلب آخر: با فرض اینکه خرید و فروش ارز دیجیتال را جایز بدانیم(البته هرکس باید مطابق با فتوای مرجع خودش عمل نماید)، در صورتی معاملات آن جایز است که به صورت واقعی خرید و فروش انجام گیرد؛ بنابراین خرید و فروش آن در بازار فارکس و تحت قراردادهای cfd که معاملات آن، شروط شرعی یک معامله واقعی را ندارد و نیز استفاده از اهرم و لوریج قطعاً جایز نبوده و درآمد حاصل از این طریق را فرد مالک نمی‌شود.

مسئله ای خاص که هیچ فتوایی ندارد!

پیشرفت در عرصه های مختلف تکنولوژی سبب شده تا پیوسته با موضوعات جدیدی رو به رو باشیم. روشن است که در این میان هر فرد مسلمان و مومنی در رویارویی با این مسائل تازه و جدید در اندیشه حکم تکلیفی آن از جانب شارع است.

بیت کوین؛ پدیده ای نوظهور در دنیای اقتصادی

اگر چه ممکن است در لسان قرآن و روایات به صورت مستقیم به مسائل مستحدثه و موضوعات متنوع امروزی پرداخته نشده باشد، اما باید دانست که ملاک های احکام توسط شارع مقدس در قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام مطرح شده است و دست ما از دستیابی به حکم تکلیفی خالی نخواهد بود.
در واقع مسائل جدید هر یک می توانند مصداقی از سرفصل ها و عناوینی باشند که حکم آن توسط شارع گفته شده و ملاک و مناط آن توسط قرآن و اهل بیت علیهم السلام تبیین گردیده است. در این میان مجتهد آگاه به شرایط زمانه پس از شناسائی موضوع، با کنکاش دقیق علمی سعی در یافتن جایگاه مسائل جدید در گستره مباحث اساسی فقه خواهد داشت.

هدف اصلی از ابداع بیت کوین و دیگر ارزهای رمزپایه(Cryptocurrency) نقل و انتقال مالی بدون وجود هرگونه واسطه اعم از بانک‌ها یا دولت‌ها است. بنابراین می‌توان سرمنشأ این ارز را در تفکرات مردم‌گرایانه دانست که قدرت کنترل گردش و ارزش پول را از بانک‌های مرکزی و دولت‌ها می‌گیرند و در دستان خود مردم قرار می‌دهند.

بیت کوین چیست؟

بیت کوین یک نوع پول دیجیتالی است که از تولد آن زمان زیادی نمی گذرد. گویا که در سال 2008 ایجاد شده و چیزی شبیه سهام در بازار بورس می باشد. به همین جهت قیمت ثابتی ندارد و مدام قیمتش در حال تغییر می باشد.
به طور دقیق تر باید گفت که بیت کوین (Bitcoin)، یک سیستم پرداخت جدید و یک نوع پول کاملاً دیجیتال را بوجود آورده است. این اولین شبکه پرداخت نقطه به نقطه تمرکز زدایی شده است که توسط کاربرانش بدون هیچگونه اختیار مرکزی و یا واسطه ای، نیرومند شده که از نقطه نظر یک کاربر، بسیار شبیه پول نقد اینترنتی است.(1)
به بیان دیگر بیت کوین یک شبکه مالی آنلاین است که افراد می توانند از آن، جهت ارسال یا دریافت پول استفاده کنند. بنابراین بیت کوین چیزی شبیه کارت های شتاب در کشور ما و پرداخت های کارت به کارت یا پرداخت از طریق اینترنت بانک است.
اما بیت کوین در دو مساله اساسی با این روش های سنتی متفاوت است:
اول اینکه هیچ سیستم کنترل کننده متمرکز و هیچ مرکزیتی ندارد و شرکت ها، موسسات یا بانک هایی که به دنبال کسب سود هستند آن را مدیریت نمی کنند. چرا که بیت کوین یک ساختار فرد به فرد دارد که و انتقال پول از یک نقطه به نقطه دیگر نیز در تمام شبکه اطلاع‌ رسانی شده و تمام نقاط از آن آگاه می‌ شوند. بنابراین بیت کوین یک ساختار بدون مرکزیت و اولین شبکه مالی کاملا باز دنیاست.
دومین چیزی که شبکه بیت کوین را خاص می کند این است که بیت کوین، پول یا ارز مخصوص به خودش را دارد و تراکنش ها را با ارزهای سنتی مانند ریال ایران یا دلار آمریکا و یا یوروی اروپا انجام نمی دهد. (2)
با همه این تفاسیر باید گفت که هدف اصلی از ابداع بیت کوین و دیگر ارزهای رمزپایه (Cryptocurrency) نقل و انتقال مالی بدون وجود هرگونه واسطه اعم از بانک‌ها یا دولت‌ها است. بنابراین می‌توان سرمنشأ این ارز را در تفکرات مردم‌گرایانه دانست که قدرت کنترل گردش و ارزش پول را از بانک‌های مرکزی و دولت‌ها می‌گیرند و در دستان خود مردم قرار می‌دهند. نمونه ای از این قبیل تبادلات را می توان در فروشگاه اینترنتی EXCHANGING.IR مشاهده کرد.

بیت کوین از منظر فتاوای مراجع

اگرچه در سایت های رسمی هیچ یک از مراجع عظام تقلید مطلبی پیرامون «بیت کوین» نیامده است اما گویا برخی از دفاتر مراجع در پاسخ به پرسش های شخصی مقلدان دیدگاه آن بزرگواران را مطرح کرده اند. در این میان دفتر مقام معظم رهبری در این زمینه هنوز اظهار نظری نداشته و نفیا و اثباتا نظری نداده است. دفتر آیت الله سیستانی نیز به صورت شفاهی فعالیت مذکور را اجازه نداده است. آیت الله شبیری زنجانی نیز در پاسخ به استفتاء خصوصی پیرامون این موضوع، چنین پاسخ داده است: «اگر اعتبار دریافتی، در مقابل کار حلال داده شود و خلاف قانون نباشد، اشکال شرعی ندارد.» آیت الله مکارم شیرازی نیز در پاسخ به استفتاء خصوصی پیرامون این موضوع، چنین پاسخ داده است: «با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.»

لزوم موضوع شناسی دقیق در مساله

دستیابی به حکم فقهی یک مساله مستلزم شناسایی دقیق موضوع آن مساله است. ضرورت موضوع شناسی خصوصا در مورد مسائل مستحدثه ای نظیر بیت کوین که در هاله ای آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ از ابهام به سر می برند، دو چندان می باشد، چراکه گاه اشتباه در شناسایی موضوع ممکن است حکم مساله را به کلی تغییر دهد و تکلیف را کاملا متفاوت گرداند.
اما برای شناسایی دقیق این دسته از موضوعات ـ خصوصا موضوعات جدید، مبهم و یا پیچیده ـ لازم است که آنها از زوایای مختلف مورد تحلیل قرار گیرند و در سایه پاسخ گویی به پرسش های متنوع پیرامون آنها، شناختی نسبی نسبت به جایگاه و ماهیت و هویت فقهی مساله ایجاد گردد. بنابراین باید گفت که از آنجا که بیت کوین یک مساله مستحدثه به حساب می آید لازم است پیش از هر چیز پیرامون ماهیت و هویت آن تحلیل و بررسی دقیقی صورت پذیرد.
با این وجود بیت کوین از جمله پدیده های نوظهوری است که مراکز فقهی هنوز به طور جدی در بحث موضوع شناسی آن ورود نکرده اند و به همین دلیل احکام فقهی و شرعی متناسب با آن شکل نگرفته است.
به هر حال به نظر می رسد برای بررسی این موضوع موارد ذیل باید مورد تحلیل قرار گیرد:
الف ـ در احکام خرید و فروش شرایطی برای عوضین (کالا و بهای آن) مطرح گردیده که یکایک آنها باید در این مساله مورد بررسی قرار گیرد. این شرایط عبارتند از:
1ـ مالیت داشتن ثمن (بهای کالای مورد معامله) و مثمن (کالا) از دیدگاه عرف و شرع، 2ـ ملکیت فروشنده و خریدار نسبت به کالا و بهای آن، 3ـ طلق (آزاد) بودن عوضین، 4ـ معلوم و معین بودن عوضین، 5ـ قدرت بر تسلیم داشتن آنها.
به نظر می رسد که بیت کوین دارای این شرایط می باشد و مشکلی در این زمینه وجود ندارد. چراکه مهمترین شرط در این موضوع، بحث مالیت است که عرف کنونی جامعه نیز، پول الکترونیک را به منزله بهای کالا به حساب می آورد و مالیت آن را پذیرفته است. از لحاظ شرع نیز منعی برای مالیت آن وجود ندارد. در حقیقت مالیت بیت کوین یک مالیت اعتباری است که مورد پذیرش عرف می باشد.
ب ـ بررسی مساله ربا در معاملات بیت آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ کوین یکی از مهمترین مباحث فقهی می باشد. در پاسخ باید گفت که بیت‌کوین نه از جنس کیل (کالای پیمانه ای) است و نه از جنس موزون (کالای وزنی) که ربا در آن صدق کند. بلکه از جمله معدودات (کالای شمارشی) به حساب می آید بنابراین امکان ربای معاملی در بیت‌کوین منتفی است.
ج ـ احکام فقهی گاه از منظر فردی دارای یک حکم و از منظر کلان و عمومی دارای یک حکم دیگر است. به بیان دیگر گاهی فقیه باید در فتوای خود مصالح عموم جامعه و اقتصاد کلان بلاد اسلامی را در نظر بگیرد. همچنانکه خرید و فروش کالاهای اساسی به خودی خودی هیچ اشکالی نخواهد داشت. اما نگهداری آنها به قصد گران شدن و ایجاد تنش و حباب کاذب در بازار مسلمانان، احتکار به حساب می آید و حرام شرعی است.
بنابراین در بررسی مساله بیت کوین نیز تنها نمی توان زوایای فردی مساله را مد نظر قرار داد و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی کلان آن را واگذاشت و در حکم مساله لحاظ نکرد.
د ـ با توجه به آنچه در بخش پیش گفته شد، بررسی این مساله از لحاظ فقه حکومتی و تطبیق آن با قوانین کنونی کشور نیز امری ضروری به حساب می آید که البته خلا قوانین در این زمینه به جهت نو بودن مساله نیز یکی از چالش های در پیش رو است. در هر صورت لازم است که چالش ها و فرصت های بیت کوین از منظر فقه حکومتی مورد تحلیل و بررسی بیشتر قرار گیرد که در نوشتار زیر قدری به آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ آن پرداخته شده است. (3)

در این میان دفتر مقام معظم رهبری در این زمینه هنوز اظهار نظری نداشته و نفیا و اثباتا نظری نداده است. دفتر آیت الله سیستانی نیز به صورت شفاهی فعالیت مذکور را اجازه نداده است. آیت الله شبیری زنجانی نیز در پاسخ به استفتاء خصوصی پیرامون این موضوع، چنین پاسخ داده است: «اگر اعتبار دریافتی، در مقابل کار حلال داده شود و خلاف قانون نباشد، اشکال شرعی ندارد.» آیت الله مکارم شیرازی نیز در پاسخ به استفتاء خصوصی پیرامون این موضوع، چنین پاسخ داده است: «با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.»

هـ ـ یکی دیگر از مواردی که لازم است در مساله بیت کوین مورد بررسی قرار گیرد، غرری بودن آن است. ب یع غرری یعنی بیع چیزی که ظاهرش مشتری را گول زند و باطن آن مجهول باشد. غرر در لغت به معنای خطر داشتن و یا در معرض هلاکت و از بین رفتن است. چنین بیعی به اتفاق فقهای شیعه و اهل تسنن، باطل است.
از آنجا که بازار بیت کوین نوسانات قابل توجهی داشته برخی کارشناسان قیمت‌گذاری بیت‌کوین را غیرعقلانی و مبادلات آن را غرری دانسته اند. اما در مقابل بسیاری از کارشناسان این نوسانات شدید را توجیه کرده و آن را یک مساله عقلایی و ناشی از عرضه و تقاضای بازار دانسته اند. گذشته از آنکه گفته می شود زمانی که بیت‌کوین به‌عنوان ارز مرجع قرار بگیرد، دیگر از این نوسانات خبری نخواهد بود.
به ‌هر حال نامشخص بودن وضعیت بیت کوین و خطرپذیری فوق العاده آن (بر فرض اثبات) می تواند دلیلی برای غرری بودن آن و در نتیجه بطلان معاملات صورت پذیرفته در این مقوله باشد.

نتیجه آنکه

زوایای بحث پیرامون این مساله هنوز بسیار مبهم و ناشناخته است و لازم است هم از لحاظ موضوع شناسی و هم از لحاظ تطبیق موضوع با احکام شرعیه فعالیت های فراوانی انجام گیرد.

پی نوشت:
1- بیت‌کوین چیست؟، پایگاه اطلاع رسانی بیت کوین، 1396
2- همه چیز درباره بیت کوین، سایت ارز دیجیتالی، آذر ماه 1396
3- بررسی مباحث فقهی بیت کوین، خبرگزاری صدا و سیما، آذر ماه 1396

مسئله ای خاص که هیچ فتوایی ندارد!

بیت کوین؛ پدیده ای نوظهور در دنیای اقتصادی

اگر چه ممکن است در لسان قرآن و روایات به صورت مستقیم به مسائل مستحدثه و موضوعات متنوع امروزی پرداخته نشده باشد، آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ اما باید دانست که ملاک های احکام توسط شارع مقدس در قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام مطرح شده است و دست ما از دستیابی به حکم تکلیفی خالی نخواهد بود.
در واقع مسائل جدید هر یک می توانند مصداقی از سرفصل ها و عناوینی باشند که حکم آن توسط شارع گفته شده و ملاک و مناط آن توسط قرآن و اهل بیت علیهم السلام تبیین گردیده است. در این میان مجتهد آگاه به شرایط زمانه پس از شناسائی موضوع، با کنکاش دقیق علمی سعی در یافتن جایگاه مسائل جدید در گستره مباحث اساسی فقه خواهد داشت.

بیت کوین چیست؟

بیت کوین از منظر فتاوای مراجع

لزوم موضوع شناسی دقیق در مساله

دستیابی به حکم فقهی یک مساله مستلزم شناسایی دقیق موضوع آن مساله است. ضرورت موضوع شناسی خصوصا در مورد مسائل مستحدثه ای نظیر بیت کوین که در هاله ای از ابهام به سر می برند، دو چندان می باشد، چراکه گاه اشتباه در شناسایی موضوع ممکن است حکم مساله را به کلی تغییر دهد و تکلیف را کاملا متفاوت گرداند.
اما برای شناسایی دقیق این دسته از موضوعات ـ خصوصا موضوعات جدید، مبهم و یا پیچیده ـ لازم است که آنها از زوایای مختلف مورد تحلیل قرار گیرند و در سایه پاسخ گویی به پرسش های متنوع پیرامون آنها، شناختی نسبی نسبت به جایگاه و ماهیت و هویت فقهی مساله ایجاد گردد. بنابراین باید گفت که از آنجا که بیت کوین یک مساله مستحدثه به حساب می آید لازم است پیش از هر چیز پیرامون ماهیت و هویت آن تحلیل و بررسی دقیقی صورت پذیرد.
با این وجود بیت کوین از جمله پدیده های نوظهوری است که مراکز فقهی هنوز به طور جدی در بحث موضوع شناسی آن ورود نکرده اند و به همین دلیل احکام فقهی و شرعی متناسب با آن شکل نگرفته است.
به هر حال به نظر می رسد برای بررسی این موضوع موارد ذیل باید مورد تحلیل قرار گیرد:
الف ـ در احکام خرید و فروش شرایطی برای عوضین (کالا و بهای آن) مطرح گردیده که یکایک آنها باید در این مساله مورد بررسی قرار گیرد. این شرایط عبارتند از:
1ـ مالیت داشتن ثمن (بهای کالای مورد معامله) و مثمن (کالا) از دیدگاه عرف و شرع، 2ـ ملکیت فروشنده و خریدار نسبت به کالا و بهای آن، 3ـ طلق (آزاد) بودن عوضین، 4ـ معلوم و معین بودن عوضین، 5ـ قدرت بر تسلیم داشتن آنها.
به نظر می رسد که بیت کوین دارای این شرایط می باشد و مشکلی در این زمینه وجود ندارد. چراکه مهمترین شرط در این موضوع، بحث مالیت است که عرف کنونی جامعه نیز، پول الکترونیک را به منزله بهای کالا به حساب می آورد و مالیت آن را پذیرفته آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ است. از لحاظ شرع نیز منعی برای مالیت آن وجود ندارد. در حقیقت مالیت بیت کوین یک مالیت اعتباری است که مورد پذیرش عرف می باشد.
ب ـ بررسی مساله ربا در معاملات بیت کوین یکی از مهمترین مباحث فقهی می باشد. در پاسخ باید گفت که بیت‌کوین نه از جنس کیل (کالای پیمانه ای) است و نه از جنس موزون (کالای وزنی) که ربا در آن صدق کند. بلکه از جمله معدودات (کالای شمارشی) به حساب می آید بنابراین امکان ربای معاملی در بیت‌کوین منتفی است.
ج ـ احکام فقهی گاه از منظر فردی دارای یک حکم و از منظر کلان و عمومی دارای یک حکم دیگر است. به بیان دیگر گاهی فقیه باید در فتوای خود مصالح عموم جامعه و اقتصاد کلان بلاد اسلامی را در نظر بگیرد. همچنانکه خرید و فروش کالاهای اساسی به خودی خودی هیچ اشکالی نخواهد داشت. اما نگهداری آنها به قصد گران شدن و ایجاد تنش و حباب کاذب در بازار مسلمانان، احتکار به حساب می آید و حرام شرعی است.
بنابراین در بررسی مساله بیت کوین نیز تنها نمی توان زوایای فردی مساله را مد نظر قرار داد و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی کلان آن را واگذاشت و در حکم مساله لحاظ نکرد.
د ـ با توجه به آنچه در بخش پیش گفته شد، بررسی این مساله از لحاظ فقه حکومتی و تطبیق آن با قوانین کنونی کشور نیز امری ضروری به حساب می آید که البته خلا قوانین در این زمینه به جهت نو بودن مساله نیز یکی از چالش های در پیش رو است. در هر صورت لازم است که چالش ها و فرصت های بیت کوین از منظر فقه حکومتی مورد تحلیل و بررسی بیشتر قرار گیرد که در نوشتار زیر قدری به آن پرداخته شده است. (3)

نتیجه آنکه

هر آن چیزی که باید در مورد بیت کوین بدانید

این روزها افراد بسیاری در خصوص ارزهای دیجیتال و به ویژه بیت کوین حرف می‌زنند. اما این ارز دیجیتال واقعاً چیست و چگونه به وجود آمده است؟ آیا این آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ ارز دیجیتال توسط افراد یا گروهی کنترل می‌شود؟ سازنده‌ی بیت کوین چه کسی‌ست و هدف او از ساختن این ارز چه بوده است؟ همچنین برای افرادی که در کشور ما با این مقوله برخورد می‌کنند یکی از سوال‌ها این است که بیت کوین حلال یا حرام است؟

این‌ها سوالاتی هستند که ذهن افرادی را که به تازگی با ارز دیجیتال و به ویژه بیت کوین آشنا می‌شوند به خود درگیر می‌کند. در ادامه قصد داریم تا آن‌جا که ممکن است به ساده‌ترین شکل پاسخ این سوالات را بدهیم تا به یک دید کلی و جامع از بیت کوین و مسائل مربوط به آن برسید.

هر آن چیزی که باید در مورد بیت کوین بدانید

بیت کوین چگونه به وجود آمد؟

شاید اگر کمی در زمان به عقب برویم می‌بینیم که کمی قبل‌تر منابع زیادی برای رسیدن به پاسخ این سوال‌ها در دسترس نبود. اما امروزه به لطف وجود منابع و رسانه‌های آموزشی همچون آکادمی امید فدوی و سایت‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، می‌توانید در صورت نیاز حتی آموزش‌های لازم در این زمینه را ببینید و در این عرصه شروع به سرمایه‌گذاری و کسب درآمد کنید.

شاید زمانی که برای اولین بار صحبت از بیت کوین به میان آمد، کسی فکرش را نمی‌کرد که روزی شاهد ارز دیجیتال دلار هم باشیم و بیت کوین دیگر ارزهای رایج را کنار زده و ارزشی بیش از تمام آن‌ها پیدا کند. بیت کوین را می‌توان یک پول الکترونیکی معرفی کرد. شما به راحتی می‌توانید با این پول خرید کنید و آن را به هر جا که می‌خواهید بفرستید و به هر کس که می‌خواهید بدهید.

این ارز دیجیتال همواره با کلمات خاصی همراه است. یکی از این کلمات «غیرمتمرکز» است. غیرمتمرکز بودن بیت کوین به این معناست که توسط افراد یا گروه خاصی کنترل نمی‌شود. اما آیا مگر ممکن است که کسی این ارز را کنترل نکند؟ بیایید ببینیم معنای این حرف چیست؟

بیت کوین چگونه کنترل می‌شود؟

در زمان بررسی ارز دیجیتال دلار، یورو، ریال و دیگر ارزهایی را که می‌شناسید فراموش کنید و سعی نکنید آن را با دانشی که پیش از این داشته‌اید بررسی کنید. ارزهای رایج امروزی اغلب در اختیار دولت‌ها و حکومت‌ها هستند و این قدرت‌ها ارزش و نحوه‌ی عرضه‌ی آن‌ها را تعیین می‌کنند. اما بیت کوین توسط افراد یا گروه‌های خاصی کنترل نشده و در واقع هر کس وارد شبکه‌ی آن می‌شود مقید به پذیرفتن قوانین آن است. قوانین موجود در شبکه‌ی بیت کوین به شکل کدهای برنامه‌نویسی ایجاد شده‌اند و افراد می‌توانند آن‌ها را ببینند.

البته کم پیش نمی‌آید که برخی ادعاهایی نظیر این‌که بیت کوین توسط یک گروه مخفی در حال کنترل است را طرح کنند. این ادعاها تنها مباحثی بی پایه و اساس هستند و با هیچ منطقی نیز جور در نمی‌آیند.

در شبکه‌ی بیت کوین افراد مختلفی در حال فعالیتند. اولین گروه فعال در این شبکه، ماینرها یا کسانی هستند که در حال استخراج این ارز هستند. در کنار این افراد می‌توان به توسعه‌دهندگان اشاره کرد. کسانی که به صورت کاملاً داوطلبانه در حال توسعه و بهبود سیستم نرم‌افزاری بیت کوین هستند و گروه دیگر نیز نودهای شبکه یعنی دستگاه‌هایی که به این شبکه وصل شده‌اند.

این گروه‌ها هر کدام بخشی از وظایف را بر عهده دارند و مسئولیت بقای بیت کوین و ایجاد تغییرات مختلف بر عهده‌ی آن‌هاست. به طور خلاصه می‌توان گفت ماینرها نقش تایید تراکنش‌ها را در این شبکه بر عهده دارند، توسعه‌دهندگان در حال ارتقای پیوسته‌ی نرم‌افزارهای شبکه و قابلیت‌های آن هستند و نودها نیز همان‌طور که گفته شد به شبکه متصل بوده و به عنوان حافظه‌های نگه‌داری تاریخچه‌ی تراکنش‌ها عمل می‌کنند.

هر آن چیزی که باید در مورد بیت کوین بدانید

اما هدف از تمام این کارها چیست؟

بیت کوین اهداف مختلفی را دنبال می‌کند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ایجاد فضایی امن برای انتقال و یا ذخیره‌ی سرمایه است. با داشتن بیت‌کوین شما کنترل کامل سرمایه‌ی خود را خواهید داشت و تنها با داشتن کلید آن می‌توانید هر زمان که خواستید آن را خرج کنید.

همچنین بیت کوین مشکل دوبار خرج کردن را نیز حل کرده است و این مسئله به این طریق امکان‌پذیر است که تراکنش‌ها توسط تمام اعضا قابل بررسی است و نمی‌توان خرج شدن بخشی از آن را مخفی و پیش از انتقال آن دوباره از آن استفاده کرد.

بیت کوین را چه کسی اختراع کرد؟

شاید برایتان جالب باشد که بدانید با وجود این همه صحبت که از بیت کوین و مطالب مربوط به آن می‌شود، فرد یا افراد ابداع کننده‌ی آن هنوز ناشناس هستند. این فرد یا گروه که با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو شناخته می‌شود، مقاله‌ای را که در آن از نوعی پول الکترونیکی جدید صحبت به میان آمده بود به متخصصان علم رمزنگاری ارسال کرد.

شبکه‌ی بیت کوین در سال 2009 شروع به کار کرد. در آغاز کار گروه ناشناس مورد نظر هنوز در حال فعالیت در این عرصه بود، اما بعدها یعنی در اواخر سال 2010 دیگر خبری از او یا آن‌ها نشد. هویت این گروه با این‌که چیزی در حدود ده سال از زمان شروع به کار این ارز می‌گذرد فاش نشده است.

این مسئله باعث شده است افراد حدس‌های زیادی را در این زمینه مطرح کرده و ساخت بیت کوین را به شرکت‌های مختلف و حتی دولت‌های متعددی نسبت دهند. علاوه بر این‌ها افراد مختلفی در طول این مدت مدعی بوده‌اند که ساتوشی ناکاموتو هستند، اما هیچ چیزی برای اثبات این موضوع نداشته‌اند.

هر آن چیزی که باید در مورد بیت کوین بدانید

مزایا و معایب بیت کوین چیست؟

حال که تا حدودی با ماهیت کلی این ارز دیجیتال آشنا شدید بهتر است مزایا و معایب آن را نیز کمی بیشتر بشناسید. برخی از معایب این ارز دیجیتال به صورت کلی و برای همه‌ی افراد در همه‌جای جهان مشترک بوده و بخشی از آن‌ها مسائلی هستند که افراد در کشور ما با آن‌ها مواجهند. برای مثال از معایب آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ مهم سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال بیت کوین دردسرهای ناشی از تحریم‌هاست. همچنین بحث بر روی آن که بیت کوین حلال یا حرام است نیز هنوز ادامه داشته و این خود گاهی مسائلی ایجاد می‌کند.

سناریوهای احتمالی برای بیت‌کوین / ۴ خبر مهم بازار رمزارزها

به گزارش تجارت‌نیوز، بیت‌کوین در کف حمایتی خود یعنی در محدوده ۴۱ هزار دلار معامله می‌شود و به نظر می‌رسد این محدوده از منظر تکنیکال حمایتی معتبر محسوب می‌شود.

اخبار مهم

اسامی کارولین فام و سامر مرسینگر برای گرفتن تاییدیه به سنا فرستاده شد و حالا رئیس‌جمهور آمریکا شانس تغییر رهبر کمسیون معاملات آتی کالا را دارد.

بیش از ۱۰۳ میلیون شیبا توسط یک شرکت نابود شد.

توکن‌سوزی شیبا کمک می‌کند تا عرضه در گردش این ارز کاهش پیدا کند و این باعث می‌شود ارزش شیبا بیشتر شود.

براساس گزارش‌ها شرکت پی‌پال راه‌اندازی استیبل‌کوین خود را تایید کرد.

جی‌پی مورگان در یادداشتی نوشته ممکن است اتریوم به دلیل عدم توانایی در مقیاس‌پذیری موثر تسلط خود روی پروژه‌های غیرمتمرکز را از دست بدهد.

تکنیکال

ریزش بیت‌کوین بعد از جلسه ماهانه فدرال رزرو یعد از اینکه این نهاد افزایش نرخ بهره را رسما اعلام کرد اتفاق افتاد و برخی عقیده دارند افزایش نرخ بهره می‌تواند باعث ریزش ‌بیت‌کوین تا ۳۰ هزار دلار شود.

اندیکاتور مکدی در نمودار ۴ ساعته سیگنال خرید صادر کرده است.

مایکل ون‌دو‌پوپ عقیده دارد اگر بیت‌کوین محدوده ۴۳ هزار دلار را به بالا بشکند می‌کند تا ۴۶ هزار دلار رشد کند.

شاخص مقاومت نسبی روی عدد ۳۸ قرار دارد اما به نظر می‌رسد این شاخص به سمت بالا در حرکت است.

کندل‌ها در نمودار ۴ ساعته بیت‌کوین در کف کانال بولینگرباند قرار دارند و این موضوع هم سیگنالی مثبت است.

به نظر می‌رسد در آخرین کندل بیت‌کوین در نمودار ۴ ساعته روند این ارز تغییر کرده است.

سناریوهای احتمالی

یک سناریو برای بازار رمزارزها این است که بیت‌کوین حمایت محدوده ۴۱ هزار دلار را از دست می‌دهد و تا ۳۰ هزار دلار ریزش می‌کند.

اگر بیت‌کوین تا ۳۰ هزار دلار ریزش کند احتمالا بازار حدود دو سال روندی رنج پیدا می‌کند.

اما سناریو دیگر این است که بازار در میان‌مدت دوباره به کانال ۵۰ هزار دلار برمی‌گردد و بیت‌کوین در نیمه اول ۲۰۲۲ تا ۸۰ هزار دلار رشد می‌کند و بعد می‌ریزد.

آخرین اخبار رمزارزها را در صفحه ارز دیجیتال تجارت‌نیوز بخوانید.

لغو پاسخ

با سلام و خسته نباشید من پارسال یک پولی پس انداز کرده بودم توسط یکی از دوستان با اسرار همان دوستم که حدود چهار پنج روز مثل مامور هی مرا تشویق میکرد که بیت کویین بخرم، که از او اسرار و از من انکار تا روز پنجم کلافه شده بودم همه پول ششصدوشصت و پنج میلیون بود همش را بیت کویین خریدم و بیت کویین رشد کرد پول من پول هنگفتی شد برای دوست یک پراید صفر خریدم قبول نکرد من فکر کردم کلا قبول نکرده تا یک روز پیش اومد گفت من خودروی پژوپارس اومات میخوام آیا حق دارد یا خیر با سپاس

به هیچ وجه .
اگر همون روزی که به شما گفت بیت کوین بخر، همزمان با شما قرار میگذاشت که در صورت رشت این پول، چه ماشینی را باید برای دوستت بخری، اونوقت یه حرفی۔….
ولی این دوست شما ضرر شما را جبران میکرد اگر قیمت بیت کوین مثل حالا پایین میومد؟
بنظر من نه پراید و نه پژو۔ فقط تشکر کافیه !!

آیا خرید و فروش بیت کویین که سرمایه گذاری (دونالد ترامپ رییس‌جمهور اسبق آمریکای جانخوار و اجنبی) است حلال است یا حرام

سلام با توجه به ریزش ارزها آیا ارزهایی که داریم بیش از 50درصد تو ضرر هستیم بفروشیم که بیش از این ضرر نکنیم یا بزاریم که اصلاح بخوره برن بالا آیا بی‌بی دوج جای شیبا راو میگیره شیبا بخریم بهتره یا بی بی دوج برای سرمایه گذاری بلند مدت

بیبی دوج بهتره.چون حمایت ایلان ماسک را داره و صددرصد رشد چشمگیری خواهد داشت

سلام.نظر شخصی است هرچند دوستان دوستندارید از نزول قیمت بشنوید اما این سناریو در حال تکمیل است و فعلا در موجaالیوت هستیم که بعد از برخورد به ۳۸ هزار که اتفاق افتاده احتمال برخورد دوباره به این سطح و یا افزایش قیمت از همین محدوده ۴۱ هزار به بالا تا حدود ۴۸ تا ۵۰ هزار وجود دارد اما دوستان هیجان زده نشوید چون این موج bاز روند نزولی است و بازار به جامانده های بازار که ارزهای خود رانفروختند یک فرصت خروج داده که باید از بازار ممنون باشید و فروش خود را انجام دهید و اگر در ضرر هستید با ضرر کمتر از بازار خارج شوید چون این قصه سر دراز دارد و ریزش میتواند تا ۱۲ هزار دلار ادامه یابد و مرداد یا شهریور سال آینده دوباره بازار صعودی شود و کسانی که در بازار بیت کوین را ۱۲هزار خریده اند از صعودی شدن بازار سود بگیرند.هرچند این تحلیل احتمالا خوشایند خیلی از خوانندگان نیست اما احتمال این اتفاق زیاد است.
اگر در بازار مالی دانش نداشته باشید حتما زیان های زیادی را برای خود به ارمغان آورده اید.آرزوی موفقیت برای دوستان

زحمت کشیده ۱۰۳ میلیون عدد شیبا کلا میشه ۲۸۸۴دلار این رقم این همه داد و فریاد نداره که!

تجارت نیوز فقط آدرس و اطلاعات غلط میده به مردم.

در تایم فریم هفتگی چارت بیت کوین تشکیل الگوی سر و شانه نزولی داده و از طرف دیگه هم اندیکاتور RSI واگرایی نزولی داره
احتمال اینکه بیت کوین بازهم ریزش داشته باشه هست

اگر ابر نزولی ایچیموکو در نمودار هفتگی شکل گرفت و بیت کوین در محدوده ۴۱ هزار دلار حمایت نشه بی شک ریزش قطعی است و با توجه به تایم فریم هفتگی متاسفانه تا چندین ماه یا سال طول خواهد کشید تا مارکت مجدداً صعودی شود این یک نظر شخصی است و در تکنیکال هر سناریویی احتمال دارد

با عرض سلام من زمانی که بیت کوین روی ۲۸هزار دلار چند ماه پیش بود یه تحلیل درست گذاشتم که در تحلیل اون موقع پیش بینی که کردم از ۲۴ ساعت اینده تحلیل من عملی خواهد شد و در تحلیل گفتم چنانچه بر خلاف حرفهایم در آید برای همیشه با ارزهای دیجیتال خداحافظی خواهم کرد با ۲۵۰هزار دلار سرمایه گذاری عکس از داخل سرمایه گذاریم موجود هست وه خوشبختانه درست بود و من بیت را تا ۷۰هزار دلار پیش بینی کردم برای دو ماه اینده و امشب در یک کلام خلاصه که مارکت ارزهای دیجیتال اعتبار خودشونو از دست دادن ۹۰ درصد دلایلش طولانی هست فقط اونهایی که کار اقتصادی انجام میدن بهتر متوجه میشن
دو دو تا میشود ۴ تا
بازاری که ۵۰ درصد ریزش چند روزه یا رشد چند روزه دارد هیچ سرمابه گذار عاقلی سرمایه گذاری نمیکند بیت اگر کم کم طی یکسال از ۷۰ هزلر به اینجا میرسید مشکل از دست دادن اعتبار نداشت من با تمام وقتی که داخل اینکار داشتم با تمام زرنگی حدود ۷۰هزار دلار ضرر کردم از بیت کوین ۱۵هزار دلاری وارد این بازار شدم خلاصه چنان وسوسه ترید کردن به شما میدهد که حتی اگر ارزها رشد کنن باز شما متضرر میشوید چونکه زمان رشد شما با رشد ۳۰ درصدی میفروشید از بازار جا میمونید و وسوسه خرید وارد میشوید و تکرار و با یک ریزش در انتها دچار ضرر میشوید بازار ارز بزرگ نیست و با دستکلری ساده نهنگها جیب مردم رو خالی میکنن یک ساعت از این بازار زودتر خارج شوید بهتر است تا فردا خواهش میکنم خواهش میکنم تجربه منو مجانی استفاده کنید من کاری به بالا و پایین قیمت بیت ندارم در آخر همه بازانده هستن افرادی مثل هالاکویی برنده هستن که مثل ارز شیبا که به قول شما ۳هزار دلار چیزی نیست که سوزاندن هالاکویی هم میاد داخل پست میزاره من ۲هزار دلار ارز RLC خریدم فقط شوخی بیش نیست پول روغن ماشین بنز میباخ اونم نمیشه گذاشته که صدهزار دلار خرید زده یعنی ۳ میلیارد ما
بنظرتون با اون مخارج اون مسخره نیست بخدا میفهمم چی میگم اون با ۷هزار خرید سیگنال و فروش آموزش درآمدی چند میلیاردی بدست میارد و من میدانم خودش داخل ارز سرمایه گذاری نمیکند و مقداری ناچیز به اندازه پول پفک بچش خرید زده اون اگر ۱۰ میلیارد هم بخره براش اندازه پول یه رستوران رفتن من و شماست و کارش چیز دیگه هست از این راه هم برجی ۴۰ میلیارد مجانی میزنه به جیب خواهشن کمی فکر کنید خواهشن من مشکلی با هالاکویی ندارم و حرفم فقط اون نیست چون خودم ضرر کردم دوست ندارم بقیه هم وطنم ضرر کنن و دیگری در ترکیه پز مسافرت و ماشین و زندگیشو به بهونه انگیزه دادن به شما بده

تحلیل های تکنیکال خیلی آماتور و ناشیانه هست
انتخاب تایم فریم
نوع برداشت از اندیکاتور ها و تفسیرشون
بعنوان اولین خبر تحلیلی ( تکنیکال) که از تجارت نیوز بررسی کردم بسیار مأیوس کننده بود
قرار است روشنگری اتفاق بیفتد نه اینکه مردم سردرگم تر شوند

آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟

حکم شرعی بیت کوین از نظر مراجع تقلید

مقـدمه

شما با انتخاب نام هر کدام از مراجع عظام تقلید می‌توانید فتاوای ایشان را ملاحظه نمایید.

رهبری

سیستانی

شبیری

مکارم

هاشمی

شرح کارشناسی

مسئله ای خاص که هیچ فتوایی ندارد!

بیت کوین چیست؟

بیت کوین از منظر فتاوای مراجع

لزوم موضوع شناسی دقیق در مساله

نتیجه آنکه

مسئله ای خاص که هیچ فتوایی ندارد!

بیت کوین چیست؟

بیت کوین از منظر فتاوای مراجع

لزوم موضوع شناسی دقیق در مساله

نتیجه آنکه

هر آن چیزی که باید در مورد بیت کوین بدانید

سناریوهای احتمالی برای بیت‌کوین / ۴ خبر مهم بازار رمزارزها

اخبار مهم

تکنیکال

سناریوهای احتمالی

لغو پاسخ

دیدگاه شما

پر بازدیدترین ها

دسته بندی های سایت

بایگانی مقاله

آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟

حکم شرعی بیت کوین از نظر مراجع تقلید

مقـدمه

شما با انتخاب نام هر کدام از مراجع عظام تقلید می‌توانید فتاوای ایشان را ملاحظه نمایید.

رهبری

سیستانی

شبیری

مکارم

هاشمی

شرح کارشناسی

مسئله ای خاص که هیچ فتوایی ندارد!

بیت کوین چیست؟

بیت کوین از منظر فتاوای مراجع

لزوم موضوع شناسی دقیق در مساله

نتیجه آنکه

مسئله ای خاص که هیچ فتوایی ندارد!

بیت کوین چیست؟

بیت کوین از منظر فتاوای مراجع

لزوم موضوع شناسی دقیق در مساله

نتیجه آنکه

هر آن چیزی که باید در مورد بیت کوین بدانید

سناریوهای احتمالی برای بیت‌کوین / ۴ خبر مهم بازار رمزارزها

اخبار مهم

تکنیکال

سناریوهای احتمالی

لغو پاسخ

اشتراک گذاری

دیدگاه شما

پر بازدیدترین ها

دسته بندی های سایت

بایگانی مقاله