دنیایی از ریسک در دادوستد وجود دارد

معمای «بیت‌کوین»

روز گذشته بانک مرکزی نسبت به ریسک ناشی از نوسانات شدید بیت‌کوین، هشدار داد. اما در عین حال اعلام کرد که امکان تقلب در ارز مجازی وجود ندارد. وجود دو جنبه اساسی یک ارز استاندارد؛ یعنی اعتماد‌سازی و پشتوانه‌سازی در مکانیزم بیت‌کوین، این ارز رمز‌نهاد را به کانون توجه بانک‌های مرکزی سراسر دنیا تبدیل کرده است. شفافیت تمام و کمال، ناشناس بودن طرفین تراکنش در این شبکه دنیایی از ریسک در دادوستد وجود دارد دنیایی از ریسک در دادوستد وجود دارد و امنیت خدشه‌ناپذیر آن، از جمله پشتوانه‌های اعتمادساز این پدیده نوظهور هستند. بانک مرکزی در قبال ارز مجازی بیت‌کوین، آژیر هشدار را به صدا درآورد. «ریسک بالا» و «احتمال کلاهبرداری» در بیت‌کوین، دو سیگنال هشداری است که سیاست‌گذار پولی به مردم مخابره کرده است. ریسک بالا ناشی از نوسانات شدید و بی‌قاعده این ارز مجازی است. همچنین وجود ارزهای دیگر مجازی و شبکه‌های واسطه‌ای بازاریابی به شکل شبکه‌ هرمی، دومین خطر در کمین فعالان این حوزه است.

روز گذشته بانک مرکزی نسبت به ریسک ناشی از نوسانات شدید بیت‌کوین، هشدار داد. اما در عین حال اعلام کرد که امکان تقلب در ارز مجازی وجود ندارد. وجود دو جنبه اساسی یک ارز استاندارد؛ یعنی اعتماد‌سازی و پشتوانه‌سازی در مکانیزم بیت‌کوین، این ارز رمز‌نهاد را به کانون توجه بانک‌های مرکزی سراسر دنیا تبدیل کرده است. شفافیت تمام و کمال، ناشناس بودن طرفین تراکنش در این شبکه و امنیت خدشه‌ناپذیر آن، از جمله پشتوانه‌های اعتمادساز این پدیده نوظهور هستند. بانک مرکزی در قبال ارز مجازی بیت‌کوین، آژیر هشدار را به صدا درآورد. «ریسک بالا» و «احتمال کلاهبرداری» در بیت‌کوین، دو سیگنال هشداری است که سیاست‌گذار پولی به مردم مخابره کرده است. ریسک بالا ناشی از نوسانات شدید و بی‌قاعده این ارز مجازی است. همچنین وجود ارزهای دیگر مجازی و شبکه‌های واسطه‌ای بازاریابی به شکل شبکه‌ هرمی، دومین خطر در کمین فعالان این حوزه است.

دیروز در یک نشست خبری، ناصر حکیمی معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی موضع فعلی این بانک در قبال این پدیده را مشخص کرد. موضعی که بیشتر بوی احتیاط می‌داد. سیاست‌گذار پولی با توجه به احتمال مال‌باختگی عده‌ای در این پدیده جدید، در وهله اول سعی کرد مردم را نسبت به مخاطرات این ارز وسوسه‌انگیز آگاه کند و سپس، چارچوب و دستورالعمل خود را در قبال این پدیده نوین، به اطلاع عموم برساند. طبق برنامه، بانک مرکزی در نظر دارد طی یک سال آینده موضع قطعی خود در برابر ارز مجازی را مشخص کند، اینکه آیا بیت‌کوین یک ارز رسمی خواهد بود یا خیر.

«بیت‌کوین» در هفته‌های اخیر به یک کلید واژه پربازدید تبدیل شده است. هر واحد بیت کوین حدود دو ماه پیش، تقریبا ۳۸۰۰ دلار معامله می‌شد. اما پرواز این ارز مجازی در این دو ماه، ارزش هر واحد آن را تا ۷۴۰۰ دلار بالا برد؛ یعنی افزایش حدود۲برابری. این موج افزایشی ذهن بسیاری از تحلیلگران اقتصادی در جهان را درگیر خود کرد. ایران نیز از این کنجکاوی جمعی مستثنی نماند.

رسانه‌های داخلی درباره این ارز اسرارآمیز گزارش تهیه ‌کردند و برخی به تحلیل قیمت آن پرداختند. کانال‌های تلگرامی بازار بیت‌کوین را رصد کردند و پیش‌بینی روند ارز اسرارآمیز را به مشتریان خود ارائه دادند. به نوعی یک بازار ثانویه برای بیت‌کوین شکل گرفت؛ بازار آموزش و تحلیل بیت‌کوین. این تب و تاب ایجاد شده در کشور، سیاست‌گذار پولی را وادار به واکنش کرد. روز گذشته در برج شیشه‌ای خیابان میرداماد، یک نشست خبری ترتیب داده شد تا اذهان جامعه نسبت به بیت‌کوین آگاه‌تر شود. ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی به‌عنوان متولی این امر، خود را در معرض سوالات خبرنگاران قرار داد و سعی کرد موضع بانک مرکزی در قبال این پدیده نوین را روشن کند.

حکیمی موضوع نشست دیروز را سیاست بانک مرکزی در مورد فین‌تک‌ها اعلام کرد اما در عمل، «ارز رمزینه» محور اصلی صحبت‌ها بود. بانک مرکزی در حوزه فین‌تک‌ها ۶ سند و دستورالعمل را تهیه کرده است یا در دست تهیه دارد. پنجمین موضوع در حوزه ارزهای رمزینه است. سند ارزهای رمزینه طبق برنامه‌ریزی بانک مرکزی قرار است در طول یک سال آینده رونمایی شود. سندی که مشخص می‌کند سیاست بانک مرکزی در برابر این ارزها چیست. اما احتمال اینکه زودتر از این موعد، بانک مرکزی تکلیف ارزهای رمزینه را مشخص کند، بیشتر است.

حکیمی از تلاش معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی برای اعلام موضع بانک مرکزی تا پایان امسال خبر داد، اما زمان قطعی طبق برنامه پایان نیمه اول سال آینده است. حکیمی چارچوب بانک مرکزی در قبال این پدیده را به دو بخش تقسیم کرد. در وهله اول بانک مرکزی سیاست خود را برای ارزهای جهان‌روا مشخص خواهد کرد، منظور از ارزهای جهان‌روا، ارزهای رمزنگاری شده رایجی است که اکنون در جهان مبادله می‌شود.

بیت‌کوین نیز در این دسته قرار می‌گیرد. اما در وهله دوم، چارچوب‌های لازم برای پول رمزینه بومی تدوین خواهد شد. در حقیقت کانال دوم برای اشخاصی است که قصد طراحی و پیاده‌سازی ارز رمزینه در داخل کشور را داشته باشند. حکیمی اولویت اول در تهیه چارچوب‌های ارز رمزینه را در نظر گرفتن ملاحظات پولشویی اعلام کرد. او تطبیق کامل چارچوب‌ها با قانون مبارزه با پولشویی و قوانین بانکی کشور را اولویت اصلی بانک مرکزی دانست. از این مساله باید به‌عنوان خط قرمز بانک مرکزی در پذیرش ارز دیجیتال یاد کرد.

دو نگرانی بانک مرکزی
پیش از این نیز حکیمی از بررسی و مطالعه ارزهای رمزینه در بانک مرکزی خبر داده بود. او روز گذشته نیز با اعلام این موضوع، از دو نگرانی سیاست‌گذار پولی پرده برداشت. نوسانات شدید: اولین نگرانی و چالش بانک مرکزی در راه سیاست‌گذاری، نوسانات شدید این ارز مجازی است. در حقیقت روند غیرقابل پیش‌بینی بیت‌کوین نه تنها فعالان بازار مالی، بلکه سیاست‌گذار پولی کشور را نیز دچار سردرگمی کرده است. معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی این نوسانات را باعث عدم‌اطمینان و ریسک بالای نگهداری این ارز نوین دانست.

هجوم سوداگری: دومین نگرانی بانک مرکزی در شرایط فعلی، هجوم فعالیت‌های سوداگرانه به بازار ارز مجازی است. به گفته حکیمی، در این بین حتی بازاریابی شبکه‌ای و فعالیت‌های هرمی نیز فعال شده‌اند. این نگرانی سیاست‌گذار، ریشه در فعالیت‌های پیشین فعالیت‌های اینچنینی در کشور دارد. بیت‌کوین به اندازه کافی جاذبه دارد تا بسیاری از مردم را به طرق مختلف به سمت خود بکشاند. سیاست‌گذار نیز با آگاهی از این موضوع، هشدار خود را از کانال رسانه‌ها به مردم رسانده است.

حکیمی در نشست دیروز، دو هشدار برآمده از این دو نگرانی را به مردم اعلام کرد. هشدار اول برای علاقه‌مندان به ارز مجازی، ریسک بالای آن است. حکیمی معتقد است که هیچ عامل بنیادی توضیح‌دهنده نوسانات اخیر بیت‌کوین نیست و همین خصوصیت، ریسک زیادی را برای این ارز در پی دارد. او تاکید کرد که بانک مرکزی هنوز بیت‌کوین را به‌عنوان یک ارز رسمی به رسمیت نشناخته است.

در نتیجه بیت‌کوین می‌تواند بستر مال‌باختگی عده‌ای را فراهم کند. او دادوستد این ارز در صرافی‌ها را قانونی ندانسته است. معاون بانک مرکزی صراحتا اعلام کرد که سیاست‌گذار هنوز به تصمیم نهایی در پذیرش یا عدم پذیرش آن نرسیده است. هشدار دوم حکیمی در مورد فعالیت‌های شرکت‌های هرمی در این حوزه است. طبق توضیح او، ابزارهای واسطه‌ای به‌وجود آمده‌اند و وعده وصل بودن به بیت‌کوین را می‌دهند، اما در واقع روشن نیست که منبع آنها به بیت‌کوین می‌رسد یا نه. در واقع یک زمینه کلاهبرداری به‌وجود آمده است و همین مساله، هشدار دوم بانک مرکزی به مردم است. علیرغم این هشدارها حکیمی تاکید کرد که احتمال تقلب در ساختار بیت‌کوین نزدیک به صفر است.

برای بسیاری این سوال مطرح است که چرا بانک مرکزی در زمان فعلی ورود نمی‌کند و تا زمان انتشار ابلاغیه، خرید و فروش را ممنوع نمی‌کند. این سوال روز گذشته از معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی پرسیده شد. برخی خبرنگاران این پرسش را مطرح می‌کردند که چرا نهادهای حاکمیتی نظارتی به خرید و فروش ارز مجازی ورود نمی‌کنند؟

حکیمی در پاسخ گفت: «تازمانیکه سیاست‌گذاری صورت نگیرد، نمی‌توانیم بگوییم خرید و فروش ممنوع است یا خیر.» به زبان دیگر، وقتی قانون و دستورالعملی در این‌باره وجود نداشته باشد، موضع نهاد ناظر نیز منفعل است. خلأ دیگری که در این زمینه وجود دارد، بحث فنی است. حکیمی در این‌باره تاکید کرد که هیچ نهادی قادر به کنترل تبادلات بیت‌کوین نیست، در واقع هیچ حکومتی در هیچ‌جای دنیا قادر به رصد مبادلات نیست.

حکیمی با توجه به این ساختار فنی گفت: «ما نمی‌توانیم هر روز اپلیکیشن‌های جدید مبادله بیت‌کوین را فیلتر کنیم و این کار شدنی نیست. تنها کاری که ما در حال‌حاضر می‌توانیم انجام دهیم آگاهی دادن به مردم است.» صحبت‌های حکیمی نشان می‌داد که تجربه تلخ مال‌باختگان موسسات مالی غیرمجاز، بانک مرکزی را به صدور هشدار در مورد ارزهای مجاز وا داشته تا باری دیگر با انبوهی از مال‌باخته‌ها مواجه نشود.

هرچند بانک مرکزی تنها به هشدار اکتفا نکرده و به هماهنگی با دستگاه‌های دیگر نیز اقدام کرده است، اما طبق گفته حکیمی، مسیر خرید و فروش بیت‌کوین تنها از ایستگاه‌های رسمی نمی‌گذرد و به اندازه کافی مسیر غیررسمی برای این عمل وجود دارد. معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی توجه سیاست‌گذار را بیشتر معطوف به سمت تقاضا اعلام کرد و مهار سمت عرضه را چندان کارا ندانست.

مساله نهاد ناظر
اگر بانک مرکزی بیت‌کوین را تایید کند، آیا نهاد ناظر مشخصی برای مبادلات بیت‌کوین وجود خواهد داشت؟ حکیمی در پاسخ به این پرسش سه سناریوی محتمل را تشریح کرد. در سناریو اول، بانک مرکزی بیت‌کوین را به رسمیت نمی‌شناسد و مسوولیت نظارت بر آن را نیز نخواهد داشت. در سناریو دوم بانک مرکزی بیت‌کوین را به‌عنوان یک کالا و نه یک ارز، می‌شناسد. اگر بانک مرکزی به چشم یک کالای سرمایه‌‌ای به آن نگاه کند، مانند طلا، نظارت بر آن را نیز بر عهده خواهد داشت. در سناریو سوم نیز بانک مرکزی ارز رمزینه را به‌عنوان ارز رسمی به رسمیت می‌شناسد. در این حالت نظارت بر آن به‌طور کامل در نهاد ناظر پولی صورت خواهد گرفت.

در سناریو سوم است که سازوکار نظارتی مشخصی برای ارز رمزینه در بانک مرکزی تهیه خواهد شد. در نتیجه در درجه اول باید منتظر بود و دید که آیا بانک مرکزی بیت‌کوین را به‌عنوان ارز رسمی می‌شناسد یا خیر. در واقع هنوز نمی‌توان برای بیت‌کوین نام «ارز» را به کار برد، چراکه ممکن است بانک مرکزی بیت‌کوین را در قالب یک ارز شناسایی نکند.

اما اگر به‌عنوان ارز نیز شناسایی شود، آیا تضمینی وجود خواهد داشت که نهادهای دیگر در این مساله در جایگاه ناظر وارد نشوند؟ حکیمی در این‌باره پاسخ داد: «تضمینی وجود نخواهد داشت، اما هماهنگی‌ها در حال انجام است. در این هماهنگی‌ها جایگاه هر نهاد تبیین خواهد شد.» به گفته این مقام مسوول، در حال‌حاضر بحث ارز مجازی در فضای مجازی نیز پیگیری می‌شود. همچنین قوه قضائیه و دادستانی نیز نسبت به این موضوع حساسیت بالایی دارند.

نتیجه تسویه اعتبارات؛ تشدید فشار فروش

روز گذشته شاخص کل بورس تهران در نتیجه غلبه عرضه بر تقاضای سهام با افت 444 واحدی (معادل 6/ 0 درصد) مواجه شد. با قرار گرفتن این نماگر در ارتفاع 77 هزار و 314 واحدی، زیان بازار سهام کشور از ابتدای سال جاری تا کنون به 6/ 3 درصد رسید. بورس تهران پس از رشد نسبتا مناسب خود در دو هفته نخست ماه گذشته، از نیمه دوم مرداد ماه نوسانات اندکی را حول کانال 78 هزار واحدی به ثبت رساند. با این حال از اولین روز هفته جاری افت سنگین‌تری را به خود دید. افتی که در جریان معاملات روز گذشته نیز تحت تاثیر تشدید فشار فروش قابل مشاهده است. فشار فروشی که به زعم بسیاری از کارشناسان به دلیل تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها به دلیل نزدیک شدن به سال مالی این نهادها صورت گرفته است. با نزدیک شدن به انتهای سال مالی، برخی شرکت‌های کارگزاری با تسویه حساب اعتباری مشتریان خود، فروش سهام در بازار را تشدید می‌کنند.

واکنش بازار به پایان شهریور سال مالی بخش عمده‌ای از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس در 31 شهريور‌ماه هر سال پايان مي‌پذيرد و در این مقطع زمانی صورت‌هاي مالي اين شركت‌ها تهيه مي‌شود. بسیاری از نهادهای مزبور ترجیح می‌دهند با پایان سال مالی و بعضا حتی در زمان ارائه گزارش شش ماهه اعتبارات خود را تسویه کنند. رویکرد این نهادها در تسویه اعتبارات در پایان سال مالی یا حتی نیم سال موجب می‌شود فشار عرضه سهام معمولا در اواخر شهریور مضاعف شود و یک واکنش نزولی در بازار شکل گیرد. درشرایط کنونی که بازار پس از یک دوره رشد فضای نسبتا منفی را تجربه می‌کند، این عامل منجر به تشدید ریزش قیمت‌ها شده است. در این مورد سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا با پایان سال مالی کارگزاری‌ها الزامی برای تسویه اعتبارات وجود دارد و اگر الزامی وجود ندارد چرا کارگزاری‌ها در این زمان اعتبارات خود را تسویه می‌کنند. «دنیای اقتصاد» در این گزارش به بررسی موضوع تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها با نزدیک شدن به سال مالی پرداخته است. در این رابطه کارشناسان معتقدند که الزام قانونی برای تسویه کارگزاری‌ها وجود ندارد و همه چیز به سیستم خود کارگزاری‌ها وابسته است با این همه ترجیح این نهاد‌ها به تسویه اعتبارات پیش از تنظیم گزارش‌های سالانه و حتی نیم سال شرکت‌ها است. چرا‌که با لحاظ کردن اعتبارات در صورت‌های مالی، رویه‌های حسابداری پیچیده شده و دردسرهای زیادی برای این نهادها در پی دارد. تشدید فشار فروش، نتیجه تسویه اعتبارات فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک آینده در مورد الزام کارگزاری‌ها به تسویه اعتبارات به «دنیای اقتصاد» گفت: کارگزاری‌ها هیچ الزامی در این خصوص ندارند اما تعیین حدود اعتباری و همچنین ارزیابی سطح ریسک مشتریان از مواردی هستند که برای بسیاری از کارگزاری‌ها در پایان سال مالی به یک اصل تبدیل شده است. وی افزود: تسویه اعتبارات در پایان سال مالی مطابق آیین‌نامه و ضوابط داخلی کارگزاری‌ها انجام می‌شود. بر این اساس کارگزار‌‌ها بر اساس نوع تعامل با مشتریانشان و همچنین ارزیابی سطح ریسک این مشتریان تصمیم می‌گیرند اعتبارات را تسویه یا تمدید کنند. بنابراین تطبیق وضعیت و سطح ارزیابی ریسک در یک کارگزاری موضوعی است که بر مبنای آن برای تسویه اعتبارات در پایان سال مالی تصمیم‌گیری می‌شود. به گفته آقابزرگی، با وجود نبود الزامی در این خصوص از سوی نهادهای ناظر بازار، اغلب کارگزاری‌ها ترجیح می‌دهند اعتبارات مشتریان خود را در پایان سال مالی تسویه کنند. بر این اساس یکی از نتایج منفی این موضوع به خصوص در شهریور ماه (سال مالی بیش از 50 درصد کارگزاری‌ها پایان شهریور است) تشدید فشار فروش در بازار و دامن زدن به افت عمومی قیمت سهام است. درد‌سرهای حسابداری، عدم تسویه اعتبارات حمیدرضا خوشنویسان، مدیر مالی کارگزاری اقتصاد نوین نیز در این باره گفت: در زمینه تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها الزام قانونی وجود ندارد اما خود کارگزاران ترجیح می‌دهند که گزارش‌های مالی سالانه یا حتی نیم سال خود را پس از تسویه اعتبارات مشتریان خود ارائه کنند. وی تشریح کرد: در صورت عدم تسویه این اعتبارات، مسائل مالیاتی، بسته شدن حساب‌ها و ایرادات حسابرس و مسائل مربوطه پیچیده می‌شود. از این رو کارگزاری‌ها ترجیح می‌دهند اعتبارات خود را قبل از ارائه صورت‌های مالی خود تسویه کنند. خوشنویسان افزود: به‌طور مثال اگر شخصی از کارگزاری اعتبار اخذ کند و در زمان تهیه صورت مالی همچنان این اعتبارات تسویه نشده باشد، کارگزارها باید در صورت‌های مالی خود این مطالبات را لحاظ کنند. پس از آن نیز سازمان بورس و اوراق بهادار تایید نامه‌ای از فرد مزبور می‌خواهد و این امر صورت‌های مالی کارگزاری را پیچیده خواهد کرد. وی توضیح داد: از این رو مزیت‌های این موضوع برای کارگزاری‌ها این است که ضمن رهایی از درد‌سرهای مربوط به رویه حسابداری، هزینه‌های کلی شناسایی می‌شود و بر آن اساس کارگزاری‌ها ترجیحا اقدام به تسویه اعتبارات خود در نیم‌سال یا سال مالی خود می‌کنند. اعتبارات، بازوی اهرمی سهام شهریار شهمیری، مدیرعامل کارگزاری سهم آشنا نیز با تاکید بر اینکه هیچ الزام قانونی در زمینه تسویه اعتبارات وجود ندارد، اظهار کرد: کارگزاران با توجه به نزدیک شدن به سال مالی خود ترجیح می‌دهند اعتبارات مشتریان خود را تسویه کنند. به بیان دیگر این موضوع سلیقه‌ای است؛ چرا‌که در صورت عدم تسویه اعتبارات و در نتیجه آن افزایش بدهی‌ها از نظر حسابداری مسائل پیچیده خواهد شد. بنابراین یکی از مزیت‌های اصلی این کار برای کارگزاری‌ها رهایی از گرفتاری‌های حسابداری است. وی با اشاره‌ به معایب این رفتار سنتی در میان کارگزاری‌ها گفت: اعتبار یکی از بازوهای اهرمی بازار سهام است و بسیاری از خرید و فروش‌ها بر اساس اعتبارات انجام می‌شود. بر این اساس در زمان نزدیک شدن به سال مالی شرکت‌ها افزایش فشار کارگزاری‌ها به مشتریان برای تسویه اعتبارات، فشار عرضه در بازار سهام را تشدید می‌کند. موضوعی که هر ساله شهریور ماه شاهد آن هستیم؛ چرا‌که سال مالی بسیاری از کارگزاری‌ها شهریور ماه است. بزرگ‌ترین افت شاخص از انتهای خرداد تا‌کنون طی معاملات روز گذشته در بورس تهران، شاخص کل با افت 444 واحدی به عدد 77 هزار و 313 رسید که این افت از 30 خرداد ماه سال جاری تا‌کنون بی‌سابقه است. پس از رشد تقریبا 7 درصدی شاخص در تیر ماه و مرداد ماه و پس از آن، قرار گرفتن بورس در فضایی احتیاطی و منفی، این ریزش جدی‌ترین کاهش سطح دماسنج بازار به حساب می‌آید. گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل گذاشتند و هریک به ترتیب دماسنج بازار را 110، 109 و 73 واحد تنزل دادند. گروه‌های استخراج کانه‌های فلزی، فرآورده‌های نفتی و شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی نیز در رتبه‌های بعدی اثرگذاران منفی قرار گرفتند. در طرف دیگر گروه‌ مخابرات تنها گروهی بود که به‌طور معناداری از افت بیشتر شاخص کل جلوگیری کرد و آن را 72 واحد ارتقا داد. از میان نمادها نیز فولاد (فولاد مبارکه اصفهان)، فخوز (فولاد خوزستان)، خساپا (خودروسازی سایپا) و فارس (هلدینگ پتروشیمی فارس) بیشترین تاثیر منفی را برای شاخص کل رقم زدند و هریک به ترتیب شاخص را 63، 45، 44 و 43 واحد تنزل دادند. نماد اخابر (مخابرات ایران) نیز در طرف مقابل بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل گذاشت و آن را به تنهایی 78 واحد ارتقا داد. همچنین طی معاملات دیروز در بورس، یک میلیارد و 26 میلیون ورقه بهادار به ارزش 236 میلیارد تومان و در 60 هزار و 657 نوبت دست‌به‌دست شد. از این میزان، 95 میلیارد تومان تنها به معاملات بلوکی در نماد «وغدیر2» و «جم2» اختصاص یافت. در نتیجه ارزش معاملات خرد سهم در روز گذشته به زحمت به 140 میلیارد تومان می‌رسید. افزایش نسبی ارزش معاملات در روز گذشته می‌توانست نشانه جذب عرضه باشد. به عبارت بهتر به نظر می‌رسد که توان خرید در قیمت‌های منفی بازار امیدوارکننده است. این ارزش معاملات در حالی رقم می‌خورد که نمادهای بانکی هنوز متوقف هستند. همچنین طی معاملات دیروز در بورس، از میان 37 گروه صنعتی حاضر در بورس، 27صنعت با افت شاخص خود مواجه شدند و در طرف دیگر 8 گروه، حرکتی صعودی داشتند. بیشترین افزایش شاخص صنعت برای گروه قند و شکر رخ داد که با رشد بیش از 9/ 3 درصدی مواجه شد. گروه‌های ساخت دستگاه‌های ارتباطی و مخابرات نیز در رتبه‌های بعدی سودده‌ترین گروه‌های بورسی قرار گرفتند. در طرف دیگر گروه‌های انتشار و چاپ، محصولات کاغذی، ساخت محصولات فلزی و خودرویی‌ها بیشترین زیان روزانه را به سهامدارانشان تحمیل کردند. بیشترین ارزش معاملات برای گروه‌های خودرویی، فلزات اساسی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری رقم دنیایی از ریسک در دادوستد وجود دارد خورد. گروه قند و شکر در فضای منفی بازار دوباره موردتوجه فعالان بورس قرار گرفته است و در رده نهم گروه‌های پرمعامله بازار قرار گرفت. از میان نمادها نیز بیشترین ارزش معاملات (در نماد عادی) به «خساپا»، «اخابر» و «مرقام» تعلق گرفت. نمادهای «فپنتا»، «قزوین» و «شپترو» بیشترین رشد قیمت را تجربه کردند و در طرف مقابل «ددام»، «خعتبار» و «فخوز» نیز بیشترین افت قیمتی را ثبت کردند. فرابورس همچنین روز گذشته در پایان معاملات فرابورس ایران، حدود 145 میلیون ورقه بهادار در 21 هزار و 59 دفعه معاملاتی دادوستد شد که ارزش آن به رقم 60 میلیارد تومان رسید. آیفکس نزدیک به 5/ 7 واحد (معادل 92/ 0 درصد) رشد کرد که در نتیجه، این نماگر در عدد 815 توقف کرد. در همین حال فرابورس ایران روز گذشته شاهد دست‌به‌دست شدن 105 میلیون و 650 هزار سهم به ارزش 32 میلیارد تومان بود که در این بین نماد معاملاتی شرکت ذوب‌آهن اصفهان بالاترین حجم و ارزش مبادلات سهام را با خرید و فروش 19 میلیون و 420 هزار سهم به ارزش 1/ 5 میلیارد تومان شاهد بود. در این بازار همچنین نمادهای آتیه داده‌پرداز، دامداری تلیسه نمونه و مدیریت انرژی امید‌تابان‌هور به‌عنوان نمادهای پربیننده شناخته شدند و نمادهای«مارون» و «تلیسه» بیشترین رشد قیمت را تجربه کردند. همچنین نماد پتروشیمی مارون به‌ همراه تولید نیروی برق دماوند و فولاد هرمزگان بالاترین تاثیر مثبت را تا سقف حداکثر 9 واحد بر آیفکس گذاشته و در مقابل نماد شرکت‌های پالایش نفت تهران، پالایش نفت لاوان و گروه سرمايه‌گذاري ميراث فرهنگي تا کف حداکثر 13/ 2 واحد تاثیر منفی بر این شاخص داشتند.در بازار اوراق با درآمد ثابت فرابورس نیز شاهد نقل و انتقال 118 هزار و 259 ورقه بهادار به ارزش 115میلیارد و 200 میلیون ریال بودیم که نماد اسناد خزانه اسلامی مرحله ششم با نماد «اخزا6» بیشترین حجم و ارزش این بازار را به خود اختصاص داد. در این نماد بیش از 35هزار ورقه بهادار دادوستد شد که ارزش آن 32میلیارد ریال بود.در حال حاضر نمادهای اخزا 2 تا 6 در بازار اوراق با درآمد ثابت فرابورس ایران دادوستد می‌شوند که روز جاری ارزش معاملات این اوراق بالغ بر 63 میلیارد و 300 میلیون ریال بود. اوراق تسهیلات مسکن نیز در بازار ابزارهای نوین مالی با ادامه ریزش قیمتی مواجه و در نرخ‌های بین 873 هزار ریال تا 899 هزار ریال مورد مبادله قرار گرفتند. نماد معاملاتی شرکت اعتباری کوثر مرکزی وکوثر1 دیروز پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه نوبت دوم صاحبان سهام و تقسیم سود نقدی هر سهم، با محدودیت دامنه نوسان قیمت تا سقف 50 درصد بازگشایی شد. . دنیای اقتصاد

موضوعات زیر دنیایی از ریسک در دادوستد وجود دارد مجموعه بازاریابی و مدیریت بازار ( 117 موضوع)

بازاریابی به معنای شناخت نظام بازار، تشخیص نیازها و خواسته های بازار و در نهایت پاسخ دادن به این نیاز ها از طریق مبادلات مطلوب است. بازاریابی به عنوان فرایندی «مدیریتی - اجتماعی» تعریف می‌شود که بوسیله آن افراد و گروه ها از طریق تولید و مبادله کالا با یکدیگر، به امر تأمین نیازها و خواسته‌های خود اقدام می‌کنند. بازاریابی، تمایلات و نیازهای پاسخ داده نشده در جامعه را شناسایی می‌کند. همچنین ضمن تعریف و تخمین اندازه یک بازار تعریف شده، میزان سودآوری آن را نیز اندازه گیری می‌کند. به عبارت دیگر بازاریابی، بخش هایی از بازار را به عنوان مناسب ترین بخش بازار برای شرکت شناسایی و مشخص می‌کند که شرکت نیز توانایی و امکان عرضه خدمات به آنها را دارد و همچنین مناسبترین محصولات و خدمات مورد نیاز آن بخش را طراحی و معرفی می‌کند. اهداف عمومی بازاریابی عبارتند از: «بهبود موقعیت شرکت در بازار»، «افزایش رضایت مشتریان»، «ارتقای تصویر شرکت»، «ارتقای سابقه شرکت».

در این صفحه، تعداد 117 موضوع از مهمترین موضوعات مطرح در بحث بازاریابی و مدیریت بازار نمایش داده شده است که با کلیک بر روی هر یک از این عناوین، می توانید لیست مقالات ISI آرشیو شده در آن کتگوری را مشاهده فرمایید. در صورت تمایل می توانید ترجمه یا تولید محتوا با استناد به این مقالات را نیز به ما بسپارید.

مزیت رقابتی

مزیت رقابتی مجموعه‌ای از توانایی‌های منحصر به فرد یک واحد اقتصادی است که اجازه‌ی نفوذ به بازارهای دلخواه و برتری بر رقبا را برای آ .

مدیریت ارتباط با مشتری

مدیریت ارتباط با مشتری یا Customer Relationship Management که به صورت خلاصه CRM نوشته می شود، به همه فرآیندها و فناوری‌هایی گفته م .

تجارت و کسب و کار الکترونیک

تجارت الکترونیک به معنای تولید، بازاریابی، فروش و تحویل کالاها و خدمات با استفاده از ابزارهای الکترونیک است. تجارت الکترونیک بر ا .

رفتار مصرف کننده

رفتار مصرف کننده را به طور کلی چنین تعریف می نمایند: تصمیم نهایی مصرف کننده با توجه به اکتساب، مصرف و خلاص شدن از کالاها، خدمات، ز .

استراتژی قیمت گذاری

یک بنگاه اغلب باید تصمیم بگیرد که می‌خواهد قیمت خود را کاهش دهد یا افزایش، قیمت محصولات جدیدش بالا باشد یا پایین، قیمت محصول هموار .

مدیریت برند و استراتژی برندینگ

برندینگ شامل مباحث و مفاهیم مختلفی چون جایگاه یابی و جایگاه سازی برند یا Brand Positioning، نامگذاری برند، انتخاب رنگ و طراحی شخصی .

مدیریت تبلیغات

مدیریت تبلیغات شامل تجزیه و تحلیل، طرح ریزی، اجرا و کنترل برنامه های تبلیغاتی یک سازمان به منظور برندسازی و افزایش سودآوری و ارزش .

بازاریابی مستقیم

بازاریابی مستقیم نوعی از بازاریابی است که مستقیماً با مشتری مشکوک ارتباط برقرار می‌شود. در این روش، افرادی که بازاریابی می‌شوند مس .

تحقیقات بازاریابی

تحقیقات بازاریابی فرایندی است که سازمان را به بازار از طریق جمع آوری اطلاعات مرتبط می کند. تحقیقات بازاریابی در پی شناسایی و گردآو .

بازاریابی ویروسی

پراکندن پیام میان مردم به هر تعداد که ممکن است، بدون این‌ که پولی برای تبلیغات صرف شود. در واقع این نوع بازاریابی، مانند ویروس خود .

رضایت مندی مشتری

رضایت‌مندی مشتری به عنوان احساس یا نگرش یک مشتری نسبت به یک محصول یا خدمت بعد از استفاده از آن تعریف می شود. در دنیای امروز اندازه .

ارزش مشتری

ارزش مشتری عبارت است از مجموعة استفاده‌هایی که مشتری از یک کالا یا خدمت دریافت می‌کند منهای هزینه‌های بدست آوردن آن. هزینه آن مقدا .

هزینه یابی بر مبنای فعالیت

رشد تکنولوژی وصنعت در ابعاد مختلف وبه طبع آن پیچیدگی در فعالیتهای یک شرکت ایجاب می کندیک سیستم هزینه یابی مناسب که توانایی شناخت ف .

توسعه محصول

توسعه محصول فرآیندی است که در آن محصول یا خدمتی جدید به بازار عرضه می شود. موفقیت این فرآیند را می توان با تعریف شاخص هایی که نشان .

بازاریابی رابطه مند یا رابطه ای

بازاریابی رابطه مند به دنبال برقراری چنان روابطی با مشتریان هدف است که مجدداً در آینده از او (شرکت) خرید کنند و دیگران را نیز به ا .

بازاریابی خدمات

صنایع خدماتی بسیار متنوع هستند. هر دو بخش دولتی و خصوصی از طریق دادگاه ها، اداره‌ های‌ کار بیمارستانها، مراکز مالی، بیمه‌ها، آژانس .

سیستم های توزیع

هدف از تولید سیستم توزیع هوشمند، انجام بهترین تخصیص برای کامیونهای حمل کالاهای توزیع شونده و ارائه بهترین مسیر به این ادوات می‌باش .

استراتژی بازاریابی

طراحی استراتژی بازاریابی از طریق تجزیه و تحلیل موقعیت، فرصت های بازار را شناسایی و با تعریف بخش های مختلف بازار و تشخیص نقاط قوت و .

فرانشیز یا فرنچایز

فرانچایز راهی برای انجام کسب و کار است که در آن فرانچایز گیرنده این حق را بدست آورده است که برای ارائه کالا یا خدمات و توزیع محصول .

فروشگاه های سوپرمارکت

سوپرمارکت شکلی از بقالی ولی بزرگتر از آن است که مشتری خودش محصولات را از قفسه برمی دارد یا به اصطلاح سلف سرویس است. در حدود ۷۵ تا .

فروشگاه های عمده فروشی

عمده‌فروشى به مجموعه فعالیت‌هایى اطلاق مى‌شود که هدف از آن فروش کالا و خدمات به کسانى است که براى فروش مجدد یا مصارف تجارى کالا را .

بازارهای لحظه ای

بازار معاملات لحظه ای و یا بازار نقدی یک بازار عمومی مالی است که در آن داد و ستد ابزارهای مالی یا کالا بصورت تحویل فوری انجام می ش .

انتخاب تامین کننده

فرایند انتخاب تأمین کننده مناسب که قادر به فراهم کردن نیاز خریدار از نظر محصولات با کیفیت با قیمت مناسب و در یک زمان مناسب و در یک .

بازارهای آینده

طبیعت بازارهای در حال تغییر و واقعیت در حال دگرگونی صنعت ایجاب می کند که خود کسب و کار برنامه های آنها در حال بررسی و بازنگری بوده .

ارزش بازار

ز و در زمانی که می شنوند ارزش چیزی فراتر از این است، شگفت زده می شوند. ارزش هر دارایی به عوامل گوناگونی بستگی دارد که در زمانهای م .

بازارهای امنیتی

بازارهای امنیتی اوراق بهادار بخشی از بازار مالی گسترده تر هستند که در آن اوراق بهادار را می توان بین عناصر یک اقتصاد، بر اساس عرضه .

بررسی مختصر کمینه محصول پذیرفتنی (MVP)

هیچ تجربه‌ای بدتر از این نیست که صدها ساعت وقت با ارزشتان را روی خلق اپلیکیشنی صرف کنید که بهترین باشد و دقیقاً روز انتشار آن بفهمید هیچ بازاری برای عرضه‌ی آن وجود ندارد. چگونه می‌توانید ریسک عرضه‌ی محصول جدیدی را بپذیرید وقتی‌ که بازار مورد نیاز برای موفقیت در کسب‌وکارتان و اعتبار دادن به ایده‌ی تولیدی‌تان را ندارید؟

یا اینکه شاید در مورد بازار هدف تحقیق کرده‌اید اما ایده‌ی شما آن‌قدر تازه و متفاوت است که هنوز بازاری برای آن وجود ندارد و نمی‌توانید به‌آسانی موفقیت محصولتان را پیش‌بینی کنید. در این موقعیت چه می‌کنید؟

وارد عرصه‌ی کمینه محصول پذیرفتنی (MVP) شوید:

MVP نسخه‌ی اولیه‌ی محصولتان است و شامل حداقل ویژگی‌هایی است که برای راضی کردن مشتریان اولیه کافی هستند؛ بنابراین با این روش می‌توانید از این مشتری‌ها بازخورد بگیرید تا بتوانید محصولتان را بهبود ببخشید.

اگر از MVP به‌درستی استفاده کنید، می‌توانید روی آن به‌ عنوان ابزاری حساب کنید که به شما کمک می‌کند محصول جدیدی را تولید کرده و به‌ مرور که مشتریان جدیدی جذب می‌کنید برای بهبود بخشیدن آن راهنماییتان می‌کند. در این مطلب به‌ طور مختصر به دلایل مؤثر بودن MVP، اشتباهات رایجی که لازم است از دنیایی از ریسک در دادوستد وجود دارد وقوع آن‌ها جلوگیری شود و نحوه‌ی تبدیل MVP به اولین محصول قابل داد و ستد اشاره می‌کنیم.

چرا به MVP نیاز دارید؟

شاید باور کردنش سخت باشد اما اینستاگرام، توییتر و Airbnb در دنیای ما از زیر بُته سبز نشده‌اند- درست مثل هر محصول دیگر ابتدا از یک پروژه کوچک شروع شدند و شاید اسم نسخه‌های ابتدایی این اپلیکیشن‌ها حتی به گوش میلیون‌ها کاربری که در حال حاضر از این محصولات استفاده می‌کنند نرسیده باشد!

«اندرو بندارنکو» که در حوزه‌ی خبری فناوری کار می‌کند می‌گوید:

«MVP مرحله‌ی بسیار مهمی است که به شما کمک می‌کند برای استارت‌آپ‌تان برنامه‌ای هوشمندانه تدوین کنید و کسب‌وکارتان را به‌درستی گسترش دهید.»

نکته‌ی کلیدی موفقیت در هر محصول جدید، مدیریت خطر، حین گسترش محصول است. مقاله‌ی 7 دلیل متقاعدکننده برای اینکه به MVP برای استارت آپ تان نیاز دارید با جزییات به بیان نحوه‌ی عملکرد MVP با ارائه‌ی تحقیقات مستند از شرکت‌هایی همچون Airbnb و Foursquare می‌پردازد.

از انجام این اشتباهات رایج بپرهیزید:

انسان جایزالخطاست اما با ظهور اینترنت هیچ دلیل متقاعدکننده‌ای وجود ندارد که نخواهیم از اشتباهات دیگران درس بگیریم.

مقاله‌ی جلوگیری از 8 اشتباه رایج در تولید کمینه محصول پذیرفتنی (MVP) به بحث در مورد دلایل شکست استارت‌آپ‌ها در روز انتشار، باوجود اینکه شاید تولیدکنندگان دردسر تولید MVP را نیز به جان خریده باشند، می‌پردازد.

در دنیایی از ریسک در دادوستد وجود دارد زیر چند اشتباه رایج را ذکر کرده‌ایم که ممکن است شما نیز مرتکب شوید:

استفاده از یک گروه کم‌تجربه: اینکه از MVP استفاده می‌کنید صرفاً به این معنی نیست که بدون دغدغه می‌توانید گروهتان را تشکیل دهید- وقتی تخصص کافی برای تفسیر بازخوردها را ندارید و نمی‌توانید با تغییرات مثبت قابل‌لمس در محصولتان پاسخ مناسبی به آن‌ها بدهید؛ بازخوردها کاملاً بی‌استفاده خواهند بود. گروه شما باید متشکل از طراحان و مهندسان واقعی باشد که ظرفیت واردکردن محصولتان به بازار رقابت را داشته باشند.

تولید MVP بدون بهره‌گیری از روش‌های درست: این‌طور به نظر می‌رسد که برای ساخت MVP همیشه یک‌ راه درست و یک ‌راه غلط وجود دارد. «راه درست» روی «قابل‌پذیرش» بودن MVP تمرکز می‌کند. مشکل وقتی به وجود می‌آید که استارت‌آپ‌ها فقط روی قسمت «حداقل» MVP تمرکز می‌کنند.

انتخاب متدولوژی (روش‌شناسی) اشتباه در بهبود محصول: MVP وقتی بهترین نتیجه را دارد که بازخورد مصرف‌کنندگان مستقیماً به بهبود محصول منجر شود. به این کار اصطلاحاً توسعه تست محور (TDD) می‌گویند که نتیجه‌ی توسعه اجایل (Agile) یا توسعه تفکر چابک است. (تفکر چابک روشی در کار تیمی است که در آن توسعه‌دهندگان چند وقت یک‌بار محصول را به ذینفعان ارائه می‌دهند، بازخورد آن را دریافت می‌کنند و محصول را در مسیر درست بهبود می‌بخشند. این نوعی از روش اسکرام در تولید نرم‌افزار است.) بنابراین MVP با استفاده از روش‌شناسی توسعه چابک بهتر از روش سنتی مدل آبشاری(Waterfall Approach) جواب می‌دهد. (مدل آبشاری روشی در توسعه محصول است که در آن مراحل توسعه به‌صورت آبشار متمایل به‌طرف پایین است.)

MVP خود را به MMP ارتقا دهید:

درنهایت، MVP وقتی موفقیت‌آمیز است که تبدیل به یک محصول تمام و کمال شود اما سؤالی که پیش می‌آید این است که در چه نقطه‌ای از چرخه‌ی تولید- سنجش-یادگیری، MVP به محصول نهایی تبدیل می‌شود؟ جواب این سؤال برای برخی استارت‌آپ‌ها کمینه‌ی محصول قابل دادوستد (MMP) است.

تولید (MMP) یعنی تمرکز روی مشکلاتی که در حال برطرف کردن آن‌ها هستید و ارائه‌ی راه‌حلی دقیق و روشن برای حل آن مشکلات. وقتی در حال ساخت (MMP) هستید، بسیار مهم است که به‌طور مرتب از خود بپرسید: «کوچک‌ترین یا ساده‌ترین مشکلی که مصرف‌کننده حاضر است برای حل آن به ما پول بپردازد چیست؟»

محصولات انگشت‌شماری در دنیای دیجیتال «محصول نهایی» محسوب می‌شوند اما برای برخی محصولات، MMP مرحله‌ی بسیار مهمی در فرآیند تولید محصول است یعنی اولین باری که مردم تمایل دارند برای دریافت محصولتان پول بپردازند.

دوست دارید بیشتر در مورد MVP بدانید؟ مقاله‌های بیشتری در مورد MVP در وبلاگ مطالعه نمایید.

اعداد در ایران مهم نیستند!/جان و مال و قطعی اینترنت/کار دست بچه‌ها نیست

ضرورت در نظر گرفتن مکان‌هایی برای اعتراض، گزارش دستگاه‌های ذی‌ربط درباره خبرنگاران بازداشتی به مجلس، روایات‌ ضدو نقیض از شب ملتهب اوین، عبور از کسری بودجه با مالیات، ضرورت تجدیدنظر در گشت ارشاد، نبض کارگر و بازنشسته در این وزارتخانه، نظامی گری چین برای جنگ یا صلح؟ شوک شبانه به استقلال و آوار سیاست‌های انقباضی بر سر بورس، از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز دوشنبه ۲۵ مهرماه در حالی چاپ و منتشر شد که درگیری و آتش‌سوزی در زندان اوین و توضیحات قوه قضائیه در این خصوص، اقتصاد دیجیتال در مسیر نابودی ، ضرورت تجدیدنظر در گشت ارشاد و عدم تحمل ۳۰۰۰ تروریست پشت مرز‌های ایران در سخنان سرلشکر باقری در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم:

اعداد در ایران مهم نیستند!

پیمان مولوی طی یادداشتی در شماره امروز ابتکار با تیتر اعداد در ایران مهم نیستند! نوشت: همین چند روز پیش بود که رئیس شورای شهر در باب قیمت سطل‌های زباله شهری و خسارتی که بدان‌ها شد عددی را اعلام کرد، در همان لحظه به ذهنم رسد که ما در همان اصل اول اقتصاد درمانده‌ایم، آنچه جلوی چشم هست را می‌بینیم، اما از دیدن موارد بسیار مهمتر غافل.

سیاستگذار در ایران نسبت به اعداد حسی ندارد و این را می‌شود در نحوه ارایه آمار دید، مثلا همین رفتن در لیست سیاه FATF که موجب شده است نظام اقتصادی ایران هزینه‌های بسیاری را بپردازد، ولی شما آماری از این هزینه‌ها نمی‌بینید، یا خود تحریم و تاثیرش بر تراکنش‌های بانکی و اضافه هزینه‌ای که یک شرکت ایرانی باید بپردازد.
در این ور مباهات به دریافت ۹۵٪ مالیات و تحقق آن و فشار بر کسب و کار‌ها در این فضای بد اقتصاد و از سوی دیگر هزینه فرصت عدم صادرات یک میلیون بشکه نفت که ثانیه‌ای می‌شود ۱۱۰۰ دلار.
هر ثانیه دولت‌ها در حال خلق نقدینگی ۴۵ میلیون تومانی هستند و در این سو تورمی ۵۰ درصد را به ایرانیان تحمیلی می‌کنند و از سوی دیگر در افزایش نرخ بهره و کنترل تورم ناکارآمد و تحت فشار ذینفعان.
در جهانی که فقط ۹۰ هزار میلیارد دلار نقدینگی وجود دارد و اقتصاد ما ۲۵۰ میلیارد دلار است سالیانه در حال فرار سرمایه ۱۰ میلیارد دلاری است و دم از جذب سرمایه گذاری خارجی زده می‌شود.
در جهانی که ریسک اعتباری بین المللی امری بدیهی در امر تامین مالی و سرمایه گذاری است ایران اصلا رتبه‌بندی نمی‌شود و فقط بر اساس رتبه اعتباری موسسه همکاری و توسعه رتبه ۷ از ۷ را داریم، معادل آرژانتین و افغانستان و عراق.
حال از کنار فرار سرمایه انسانی و مهاجرت، عدم النفع ترانزیتی هواییی و زمینی و هزاران فرصت ریز و درشت می‌گذرم که می‌توانست بر تولید ناخالص داخلی تاثیر مثبت بگذارد، اما ترکیه و سایر کشور‌ها از آن‌ها به خوبی بهره بردند و سال‌ها جلو افتادند.
کاهش همان‌طور که حساب قیمت سطل زباله‌های شهرداری را سریع اعلام می‌کردیم از عدم النفع ایران از پروژه‌های گازی و نفتی در جهان نیز آماری ارایه می‌شد. اعداد در ایران مهم نیستند و یا برخی اعداد فقط مهم هستند.

کار دست بچه‌ها نیست

مرتضی فرزاد اصل طی یادداشتی در شماره امروز وطن امروز با عنوان کار دست بچه‌ها نیست! نوشت: ماجرای شنبه‌شب زندان اوین آخرین پرده‌ها درباره ماهیت پشت‌پرده اتفاقات اخیر در کشور را کنار زد. حالا با اتفاقی که در اوین افتاد، همه فهمیده‌اند ناآرامی‌های چند هفته اخیر یک خشم طبیعی ناشی از اعتراض بخشی از جامعه به مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نبوده و نیست. ماجرا یک طراحی دقیق امنیتی است.

از برنامه‌ریزی تجمعات، زمان‌بندی و توزیع تجمعات در نقاط مختلف کشور و تهران تا مدیریت لحظه‌ای لیدر‌های آشوب برای تحریک و تهییج بخشی از اجتماع‌کنندگان و ایجاد التهاب و سرانجام ایجاد آشوب و بلوا و تخریب و آتش زدن و حمله به مدافعان امنیت همه اقداماتی است که نشانی مدیریت هدفمند ناآرامی‌ها و وجود دست‌های امنیتی پشت‌پرده را نشان می‌دهد.

ماجرای شنبه‌شب ۲۳ مهرماه به گونه‌ای رخ داد که دیگر کمتر انسان منصفی پیدا می‌شود منکر ماهیت ضد امنیتی این ناآرامی‌ها در کشور شود. در روزی که با وجود فراخوان‌های متعدد ضد انقلاب و شبکه‌های لندنی، خیابان‌های ایران و تهران شلوغ نشد و فرصتی برای فرصت طلبان اغتشاشگر فراهم نشد؛ در حالی که بدنه آشوب و ناامنی در حال سقوط به دره ناامیدی بود؛ ناگهان یک اتفاق عجیب در زندان اوین رخ داد. زندانیان ۲ بند مالی و سرقت یک نزاع نمایشی را ترتیب دادند، با سلاح‌های سرد به زندان‌بانان حمله کردند؛ یک بخش قابل اشتعال در زندان را به آتش کشیدند و سپس برای فرار از زندان تلاش کردند. این اقدامات باعث شد روز آرام پایتخت در شباهنگام برای چند ساعت ملتهب شود.

ترافیک عجیب در خیابان‌ها و اتوبان‌های اطراف زندان ایجاد شد، دوباره عده‌ای از آشوبگران اطراف اتوبان‌ها شعار دادند و به پرچم توهین کردند و. یعنی همان کاری که در طول روز شنبه نتوانسته بودند انجام دهند؛ شامگاه شنبه توانستند تا حدی ولو ناچیز انجام دهند و تصاویرش را برای لندن مخابره کنند تا مانع آن شوند که روز شنبه ۲۳ مهرماه به عنوان روز مرگ آشوب‌های اخیر ثبت شود.

اگر چه صرف این اتفاق در اوین به اندازه کافی گویای مدیریت اتفاقات اخیر توسط سرویس‌های بیگانه و نقش اتاق‌های امنیتی خارجی در مدیریت آشوب‌هاست، اما در کنار این موضوع، برخی اقدامات یا به عبارتی گاف‌های رسانه‌ای باعث شد از پیش طراحی شده بودن ماجرای اوین و ارتباط آن با فراخوان آشوب ضد انقلاب در روز شنبه بیشتر آشکار شود. چند ساعت قبل از وقوع حادثه در زندان اوین، چند اکانت معروف ضد انقلاب که در فتنه اخیر نقش اثرگذاری داشتند، از وقوع درگیری در اوین و به صدا درآمدن آژیر‌های زندان خبر دادند! همزمان روز شنبه به طرز عجیبی کلیدواژه «سینما رکس» توسط برخی ربات‌ها در فضای مجازی مطرح شد تا با برجسته کردن دروغ انتساب این ماجرا به انقلابیون ۵۷، اذهان را آماده یک اتفاق مشابه کنند. در کنار این ۲ موضوع، رفتار شبکه‌های لندنی و عوامل رسانه‌ای آن‌ها بلافاصله پس از وقوع آتش‌سوزی در اوین هم قابل تامل است. تن‌ها دقایقی بعد از انتشار خبر وقوع آتش‌سوزی در اوین، تمام این شبکه‌ها و خبرنگار‌های آن‌ها با طرح ادعا‌های کذب و خلاف، به آشوب‌طلبان توصیه کردند به سمت زندان اوین حرکت و ترافیک ایجاد کنند و همچنین از آن‌ها خواستند اطراف زندان اوین تجمع کنند. در واقع آن‌ها از این فراخوان ۲ هدف داشتند.

اول: ایجاد التهاب و ترس در جامعه و تولید ترافیک در اتوبان‌ها و خیابان‌های اطراف اوین برای فراهم کردن فایل اغتشاش و شعار و آشوب.
دوم: ملتهب کردن اطراف ساختمان زندان اوین و کشاندن خانواده‌های زندانیان به اطراف زندان و تلاش برای ایجاد التهاب به قصد کشته‌سازی و راه انداختن سناریوی جدید!

اگر چه سناریوی مدیران پشت‌پرده فتنه در نهایت به نتیجه نرسید و نتوانستند اطراف زندان اوین را صحنه درگیری و خونریزی کنند، اما همه این موارد وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، این واقعیت از قبل آشکارتر می‌شود که در پشت‌پرده فتنه اخیر، دست سرویس‌های جاسوسی و امنیتی بیگانه کاملا قابل مشاهده است.

مدیریت التهابات و ناآرامی‌ها توسط سرویس‌های جاسوسی این واقعیت را مشخص می‌کند که هدف آن‌ها از ایجاد این التهابات و آشوب‌ها، ایجاد ناامنی پایدار در ایران است. حالا چه هدف‌شان داخلی باشد چه امتیاز‌گیری در سیاست خارجی؛ فعلا هدف اصلی ایجاد آشوب و ناامنی است. اتفاق اوین درست در ساعات پایانی روز شکست و ناکامی فتنه‌گران در خیابان، تلاشی برای جلوگیری از مرگ پروژه آشوب بود؛ هر چند همین اتفاق نیز نشان می‌دهد آن‌ها به دلیل ناکامی در اجتماعی‌سازی آشوب‌های اخیر، دست به هر اقدامی برای زنده ماندن می‌زنند و مردم روز‌به‌روز این واقعیات را بیشتر می‌بینند و بیشتر درک می‌کنند. مردم دیگر باور نمی‌کنند این اتفاقات، خشونت داعشی در کف خیابان و هماهنگی از تهران تا اوین تا لندن، صرفا یک هم افزایی اجتماعی ناشی از سوگ در گذشت مهسا امینی باشد. مردم حالا بهتر می‌دانند وقتی ۴ هفته قبل کومله نوشت: «نام مهسا اسم رمز ماست»، منظورشان رمز چه عملیات‌هایی و در کجا بوده است. مردم حالا دیگر همه چیز را می‌دانند. آگاهی و عقلانیت، بزرگ‌ترین قاتل فتنه لمپن‌هاست.

جان و مال و قطعی اینترنت

جهان‌صنعت طی یادداشتی در شماره امروز جهان صنعت با عنوان جان و مال و قطعی اینترنت نوشت: وزیر کشور دولت سیزدهم برای اینکه اثبات کند دامنه و شدت اعتراض‌های یک ماه تازه‌سپری‌شده در ایران از سوی یک اقلیت بسیار اندک بوده است آماری را به اطلاع افکار عمومی رسانده و گفته است در این روز‌ها فقط ۱۸ هزار دانشجوی ایرانی درگیر اعتراض بوده‌اند و تاکید کرده که کمتر از ۵۰ هزار ایرانی نیز در خیابان‌ها و میدان‌ها اعتراض کرده‌اند. در حالی که هواداران دولت سیزدهم و رسانه‌های حکومتی با استناد به این آمار‌ها به شهروندان ایرانی اطلاع می‌دهند که اکثریت ایرانیان با این‌گونه اعتراض‌ها همراهی نکرده‌اند، اما همین گروه حاکم برای اینکه راه‌های گسترش را ببندند همه ایرانیان را مشمول مجازات قطع اینترنت کرده و بیشتر کسب‌وکار‌های اینترنتی را تعطیل کرده و مصیبت بزرگی برای ایرانی‌ها درست کرده‌اند. این رفتار و تصمیم با اعداد و ارقام ارائه‌شده سازگاری ندارد و مثل این می‌ماند که در یک سازمانی یک اقلیت بسیار اندک کار خلافی کنند و رییس سازمان به جای اینکه با معترضان برخورد‌های قانونی کند همه کارکنان را مشمول مجازات کرده و شغل آن‌ها را از چنگ‌شان بیرون بکشد تا اینکه معترضان سر جایشان بنشینند.

ندیدن همه سویه‌های یک تصمیم در اندازه قطع کردن اینترنت و از دسترس خارج کردن برخی شبکه‌های اجتماعی که محل کسب درآمد میلیون‌ها شهروند شده مصیبتی بزرگ است که شوربختانه بر شهروندان ایرانی تحمیل شده و صدای اعتراض فعالان اقتصادی در سطوح گوناگون را درآورده است. برآورد شده است شمار کسانی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از راه فعالیت در شبکه‌های اجتماعی کسب درآمد داشته‌اند و حالا قطع شده است نزدیک به ۹ میلیون نفر است. در صورتی که این عدد حتی به یک‌سوم کاهش داده شود و سه میلیون ایرانی با آسیب مالی مواجه شده باشند به مثابه این است که جان این سه میلیون در خطر است و در صورت ادامه قطعی اینترنت آن‌ها جان خود را از دست می‌دهند.

تصمیم‌گیرندگان درباره قطع اینترنت و نیز نابودسازی برخی شبکه‌های اجتماعی باید این داوری جان لاک، فیلسوف آزادی را به یاد داشته باشند که جان و مال در امتداد یکدیگرند و هر کس به مال و درآمد کسی آسیب بزند انگار که به جان او آسیب زده است. آدمی برای کسب مال رنج و درد را بر روح و جسم خود تحمیل می‌کند و تنها هنگامی حاضر است بی‌دریغ و افسوس مال خود را هزینه کند که جانش به خطر افتاده باشد. میلیون‌ها نفری که از محل فعالیت در شغل‌های اینترنتی نان درمی‌آوردند و رزق و روزی‌شان به باز بودن شبکه‌های اجتماعی گره خورده است چه باید کنند؟ آیا می‌توان به آن‌ها توضیح داد از مال خود بگذرید و چشم به راه باشید تا روزی شبکه ملی اینترنت ملی تاسیس شود؟ شهروندان ایرانی در دوره احمدی‌نژاد شنیدند که قرار است موبایل ملی تولید شود و ۴ دهه است می‌شنوند قرار است چادر مشکی در ایران تولید شود و نیز می‌شنوند که تولید‌کنندگان صنایع خانگی می‌خواهند برند ملی تولید کنند و نیز آرزوی خودروی ملی را در ذهن دارند.