قراردادهای مورد نیاز برای طراحی ابزارهای مالی – قسمت چهارم
در قسمت اول بیان گردید که انواع قراردادهایی که می توان بر مبنای آنها به طراحی ابزارهای مالی پرداخت عبارتند از:
و سه مورد اول یعنی قرض، دین و بیع معرفی شدند. در قسمت دوم به معرفی سه مورد اجاره، اجاره به شرط تملیک و جعاله از ابزارهای مالی و در قسمت سوم با شرکت و مضاربه آشنا شدیم، در این قسمت (که قسمت پایانی نیز هست) به مزارعه، مساقات، صلح و مشارکت مدنی می پردازیم.
مزارعه
مزارعه در لغت به معنای با هم زراعت کردن یا قرار کشتکاری با هم گذاشتن است و در اصطلاح عقدی است که ابزار مالی به چه معنی است؟ به موجب آن یکی از طرفین زمینی را در اختیار دیگری قرار می دهد که در آن زراعت کرده و محصول را با هم تقسیم کنند.
مساقات
مساقات در لغت به معنی آب دادن و یکدیگر را سیراب کردن است و در اصطلاح عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین (مالک) باغی را در اختیار دیگری (باغبان) قرار می دهد تا او روی آن باغ فعالیت باغداری کند و محصول را با هم تقسیم کنند.
عقد صلح می تواند بطور فرعی جایگزین عقود دیگری مانند بیع، اجاره و عاریه قرار گیرد. عقد صلح در فقه امامیه به عنوان سید الاحکام معروف است. از نظر نویسندگان قانون مدنی لزومی ندارد حتماً اختلافی موجود باشد تا عقد صلح محقق شود، بلکه این عقد می تواند وسیله معامله، اجاره و سایر عقود نیز قرار گیرد. به همین جهت قانون مدنی در ماده ۷۵۲ عقد صلح را در معنای وسیع پذیرفته است زیرا به موجب ماده فوق عقد صلح ممکن است برای رفع مرافعه و دعوی و یا در مورد معامله و یا سایر عقود بکار رود. با معنی وسیع و گسترده ای که عقد صلح در قانون مدنی ما دارد فرق بین آن و سایر عقود کمی دشوار به نظر می رسد. چه بسا دو نفر خانه ای را مورد خرید و فروش (بیع) قرار می دهند ولی برای فرار از شروط بیع، عنوان صلح را برای آن برگزینند و یا منافع ملی را به اجاره واگذار می کند اما نام صلح منافع را بر آن می گذارند. اما آنچه مسلم است در عقد صلح تفاهم و تعامل و سازش بین طرفین وجود دارد و همین موجب امتیاز عقد صلح بوده و آن را از سایر عقود ممتاز می کند. عقد صلح دو قسم است:
- صلح به منظور رفع تنازع (صلح دعوی): که همان تراضی طرفین برای پایان دادن به دعوی است.
- صلح در مقام معامله: که عبارت از صلحی است که به صورت عرفی جایگزین عقود دیگر می شود. صلح بطور معمول دارای معوض است ولی ضرورتی ندارد که ارزش دو عوض با هم برابر باشد، هرگاه عوض نابرابر و ناچیزی در صلح تعیین شود چنین صلحی (صلح محاباتی) نامیده می شود.
در مورد صلح توجه به چند نکته ضروری است:
- تا زمانی که صلح منتهی به حلال کردن حرامی یا حرام کردن حلالی نباشد جایز است. صلح، شرایط اختصاصی قراردادهایی چون بیع، اجاره، جعاله، شرکت، مضاربه و… را ندارد هر چند که می تواند آثار و فواید آنها را داشته باشد.
- در مواردی که قرارداد، عقد یا ایقاعی جایز است و طرفین می خواهند لازم باشد می توانند مفاد آن قرارداد را از طریق صلح انشا کنند. برای مثال می توان مفاد قراردادهای جعاله (پیمانکاری) مضاربه و شرکت را به صلح انشا کرد.
- در مواردی که به جهت نبود یکی از شرایط خاص، قراردادهای معین باطل می شود می توان مفاد آن را به قرارداد صلح انشا کرد برای مثال می توان موارد بیع دین به دین، کالی به کالی، بیع سلف قبل از سررسید، بیع سلف بدون قبض کل ثمن در مجلس عقد، بیع نقدین بدون قبض فی المجلس، مضاربه با سرمایه غیر نقدی و… را به قرارداد صلح انشا کرد.
مشارکت مدنی
مشارکت مدنی عبارت است از دهم آمیختن سهم الشرکه نقدی و یا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی متعدد به نحو مشاع به قصد انتفاع طبق قرارداد. به زبان ساده تر مشارکت مدنی را می توان قراردادی بازرگانی دانست که به موجب آن دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی از جمله بانک، سرمایه نقدی یا جنسی خود را به شکل مشاع و به منظور ایجاد سود در هم می آمیزند.
تسویه معاملات در بورس چیست و چگونه انجام می شود؟
تسویه معاملاتی در بورس چیست؟ مراحل تسویه معاملاتی در بورس کدامند؟ در این مطلب از سایت کارگزاری سرمایه و دانش به معرفی کامل تسویه معاملاتی و ابزارهای آن می پردازیم.
فعالیت در بازار بورس نیازمند دانش و سرمایه اولیه است. درواقع فعالیت بدون سرمایه و گاهی به اعتبار کارگزاری نیز در بورس امکانپذیر است؛ اما بدون آشنایی با دانش تخصصی این بازار، میسر نمی‌شود. بنابراین، هر سرمایه‌گذار برای حضور، فعالیت، کسب سود و بهره گرفتن از نوسانات قیمت، باید با فرایندها، نهادها و اصطلاحات رایج و کاربردی بازار سرمایه آشنایی داشته باشد. یکی از اصطلاحات رایج در فعالیت‌ها و خرید و فروش روزانه بازار سرمایه، تسویه معاملات است که آشنایی با مفهوم، مراحل، فرایند و نهادهای دخیل در آن اهمیت بالایی دارد.
در اصطلاح عامیانه، تسویه به زمانی گفته میشود که تمام مبلغ یا ارزش معامله به حساب فروشنده واریز شده باشد. به‌این‌ترتیب، تسویه به صورت کاملاً مستقیم و با حضور 2 نفر اصلی انجام گرفته است؛ اما فرایند تسویه در بازار بورس از فرایند پیچیده‌تری برخوردار است و به دلیل حجم بالای معاملات روزانه در این بازار، به عوامل نظارتی و ارائه تضمین‌های مختلف نیاز دارد. بنابراین، بهتر است با فرایند تسویه معامله در بازار سرمایه و نهادهای واسط آشنا شوید.
در ادامه مطلب به بررسی دقیق و کامل مفهوم و مراحل تسویه معاملات در بورس می‌پردازیم تا به موفقیت شما در این بازار کمک کرده باشیم.
تسویه معاملات در بورس چیست؟
تسویه معاملات در بورس را در یک عبارت بسیار ساده میتوان جابه‌جایی پول و اوراق بهادار میان طرفین یک معامله به واسطه کارگزاری خریدار و فروشنده دانست. درواقع هر خریدار یا فروشنده در بازار بورس باید کد بورسی دریافت کرده و یک کارگزاری برای خود انتخاب کند. هر معامله در بازار بورس با حضور دو طرف مستقیم و غیرمستقیم انجام میگیرد. خریدار و فروشنده که دو مهره اصلی معاملات به شمار می‌آیند را به عنوان طرف مستقیم می‌شناسیم و کارگزاری هر دو آنها را، طرف غیرمستقیم معامله میدانیم.
با ثبت سفارش و سپس انجام شدن معامله، مبلغی از جانب خریدار اوراق بهادار به فروشنده پرداخت میشود؛ اما این جابه‌جایی وجه نقد به سرعت و به صورت مستقیم انجام نمی‌گیرد. بنابراین، تسویه معاملات میان خود خریدار و فروشنده انجام نمی‌شود. اینجا است که کارگزاری‌ها نقش خود را ایفا میکنند و واسطه‌ای برای تسهیل معامله شده و به طرفین فرایند تسویه تبدیل میشوند.
تسویه معاملات در بورس به عهده کدام نهاد است؟
با انجام شدن معامله میان خریدار و فروشنده، وجه نقد و اوراق بهادار توسط یک سیستم معاملاتی جابه‌جا میشود. همان‌طور که بیان شد، کارگزاری‌ها نقش مهمی در انجام معامله و جابه‌جایی وجه و اوراق بهادار میان طرفین معامله دارند. در بازار سرمایه ایران بیش از 150 کارگزاری در حال فعالیت هستند و میلیون‌ها معامله را به صورت روزانه میسر می‌سازند. حجم بالای معاملات در بازار بورس، نیازمند وجود و نظارت یک نهاد واسط بر نقل و انتقالات و تسویه معاملات در بورس است.
در بازار بورس یک نهاد واسط به نام «شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه» بر فرایند تسویه در معاملات صورت گرفته نظارت دارد و به عنوان ضامن تسویه مبلغ معامله شناخته میشود. کارگزاری خریدار در ابتدای این فرایند، مبلغی را برای خرید سهام به سیستم شرکت سپرده‌گذاری مرکزی می‌پردازد. بنابراین، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی با ایفای نقش اتاق پایاپای در معامله، به امین طرفین آن تبدیل میشود.
در نهایت، این وجه از طریق سیستم مذکور به حساب کارگزاری فروشنده واریز میشود. وجه مذکور به قدرت خرید فروشنده تبدیل میشود تا بتواند با آن به معامله بپردازد؛ یا در صورت درخواست برداشت وجه، طی حداقل یک روز کاری و در تاریخ تسویه معاملات به حساب وی پرداخت شود. البته این مدت زمان بسته به نوع دارایی معامله شده میتواند تغییر کند.
زمان و روزهای تسویه معاملات ابزارهای مالی در بورس
همان‌طور که بیان شد، زمان تسویه وجوه با توجه به نوع ابزار معاملاتی یا دارایی بورسی که معامله شده است، تغییر میکند. زمان هر معامله در بازار سرمایه دارای دو رکن اصلی زمان و تاریخ است. با توجه به این دو مؤلفه، تاریخ تسویه معاملات مشخص میشود. تاریخ تسویه درواقع حاصل جمع تاریخ معامله (T) و مدت زمان لازم برای تسویه وجوه است. به عنوان مثال، T+2 به معنای تاریخ معامله به علاوه دو روز است. مدت زمان لازم برای هر یک از اوراق بهادار معامله شده به شرح زیر است:
| حق تقدم سهام | T+2 | آتی و اختیار معامله سهام | T+2 |
| واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های زمین و ساختمان | T+2 | واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری مختلط | T+2 |
| واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری در سهام | T+2 | سلف برق | T+3 |
| سلف موازی استاندارد | T+1 | اوراق و اسناد خزانه | T+1 |
| سهام شرکت‌های عضو بورس | T+2 | سهام شرکت‌ها در فرابورس | T+2 |
| آتی سبد سهام | T+2 | اوراق حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن | T+2 |
| آتی و اختیار معامله کالا | T+0 | اوراق مشارکت | T+1 |
| صندوق سرمایه‌گذاری کالایی | T+1 | انواع صکوک | T+1 |
| گواهی سپرده کالایی | T+1 | واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه در اوراق با درآمد ثابت | T+1 |
معرفی مراحل تسویه معاملات در بورس
اتاق پایاپای که در اینجا شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است، نقش بسیار پررنگ و مهمی در مراحل تسویه معاملات در بورس دارد. اتاق پایاپای در مراحل قبل و بعد از معامله وظایف مهمی دارد. این وظایف به شرح زیر هستند:
نقش اتاق پایاپای قبل از معاملات
پیش از تحقق فرایند معامله، اتاق پایاپای از طریق انجام کنترل قبل از عرضه نقش خود را ایفا میکند. بر اساس قوانین، اتاق پایاپای وظیفه دارد در این مرحله برای دریافت و کنترل مستندات، تضمین‌ها و سپرده‌های موردنیاز جهت عرضه دارایی اقدام کند و درنهایت، تا قبل از ساعت 15:30 روز کاری پیش از عرضه موافقت یا مخالفت خود را به اطلاع کارگزار عرضه‌کننده برساند.
ارائه تضمین و تسویه معاملات
فراهم‌سازی بستر مورد نیاز برای عرضه کالا و استانداردسازی محصولات در این مرحله میسر میشود. بنابراین، اهمیت عبور از این وهله برای عرضه‌کننده کالا، کاملاً واضح و انکارناپذیر است. تضمین‌ها و مستندات ارائه شده، در این مرحله توسط اتاق پایاپای کنترل میشوند. پس عرضه‌کنندگان باید تلاش کنند تا اعتماد اعضای اتاق پایاپای را به دست آورند.
به منظور جلب اعتماد این افراد، معمولاً می‌بینیم که عرضه‌کنندگان تعهدات سابق خود را به طور کامل تسویه میکنند و یا مبلغی را به صورت نقدی در گرو اتاق پایاپای قرار می‌دهند. بعد از صورت گرفتن عرضه، بر اساس قوانین، قرارداد و تعهدات جداگانه‌ای به این اتاق ارسال میشوند.
فرایند تسویه معاملات در بورس کالا
در این اتاق، امکان تسویه معاملات به دو صورت اعتباری یا نقدی وجود دارد. لازم به ذکر است که روند تسویه به هیچ عنوان با نوع قرارداد ارتباط نخواهد داشت. به منظور تسویه نقدی، واریز مبلغ مقرر به‌علاوه کارمزد دو طرف به حساب تسویه طی سه روز کاری الزامی است.
در مورد تسویه اعتباری، خریدار موظف است یک سند تسویه اعتباری بر اساس فرمت شرکت را تهیه کرده و در ضمیمه مدارک و مستندات، به اتاق پایاپای ارائه دهد. سند مذکور باید به امضا و تأیید خریدار و فروشنده رسیده باشد. به‌این‌ترتیب، فروشنده نیز دریافت وجه معامله را به صورت مکتوب تأیید میکند. در تسویه اعتباری، تنها به مدت سه روز کاری بعد از معامله فرصت خواهید داشت. این بدان معناست که خریدار باید تا پیش از ساعت 13 روز کاری سوم برای تسویه اقدام کرده باشد. در غیر این صورت، موظف به پرداخت جریمه میشود. در نهایت، معامله مذکور در صورت عدم تسویه طی 7 روز کاری آینده به طور کامل فسخ میشود. اگر تسویه انجام شود، کارگزاری باید فیش واریز وجه و مستندات قرارداد را در همان روز و تا قبل از ساعت 15 توسط سامانه به اتاق پایاپای ارسال کند. در مرحله آخر، فروشنده به یک حساب عملیاتی نیاز دارد تا تسویه کامل وجه در تاریخ تسویه معاملات صورت بگیرد. تحویل کالا به خریدار، پس از تسویه و در تاریخ سررسیدی ذکرشده در قرارداد انجام میشود.
جریمه تأخیر در تسویه معاملات
همان‌طور که بیان شد، خریدار بر اساس قوانین تا سه روز کاری پس از معامله، مهلت تسویه دارد. از روز چهارم تا 7 روز کاری (روز دهم بعد از معامله) مهلت تسویه معامله برای خریدار تمدید میشود. البته به علت وقفه و تأخیری پیش‌آمده در تسویه، خریدار جریمه میشود. با هرروز تأخیر در تسویه وجه، خریدار موظف به پرداخت خسارتی معادل 0.25 درصد ارزش معامله خواهد بود. مبلغ خسارت به فروشنده تعلق میگیرد و به حساب ایشان واریز میشود.
در صورت رضایت فروشنده، نیازی به واریز مبلغ خسارت از جانب خریدار نخواهد بود. به‌این‌ترتیب، مراحل تسویه معاملات تکمیل شده و به تأیید اتاق پایاپای میرسد. همچنین ممکن است خریدار قادر به تسویه نبوده و در نهایت معامله پس از پایان مهلت 7 روزه فسخ شود. در این صورت، خریدار موظف است 5 درصد از ارزش معامله را به عنوان حق فسخ به حساب فروشنده واریز کند. علاوه بر این، کارمزد کارگزاری دو طرف معامله نیز باید توسط خریدار پرداخت شود.
تسویه اعتبارات در بورس
زمان دریافت وجه توسط فروشنده در تسویه اعتباری نیز با توجه به نوع ابزار مالی استفاده شده در معامله تغییر میکند. زیرا ممکن است به منظور تسویه اعتبار دریافتی خود، به فروش سهام و افزایش قدرت خرید نیاز داشته باشیم. در این صورت، زمان تسویه معاملات و به تبع آن، زمان تسویه اعتبارات نیز بسته به نوع ابزار مالی تغییر میکنند.
در این مطلب با مفهوم تسویه معاملات در بورس، فرایند و نهادهای دخیل در آن آشنا شدید و فهمیدید که تسویه معامله در بازار بورس توسط طرف غیرمستقیم معامله (کارگزاری‌های خریدار و فروشنده) و با نظارت و کنترل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به عنوان واسط و امین طرفین انجام میشود. به‌این‌ترتیب، ریسک معاملات از نظر عمل نکردن طرفین به تعهدات کاهش پیدا میکند. با انجام معامله و با توجه به ابزار مالی استفاده شده، زمان تسویه معاملات میتواند حداقل 1 یا دو روز طول بکشد. بر این اساس، تاریخ و زمان دقیق دریافت وجه توسط فروشنده از طریق کارگزاری به ایشان اعلام میشود.
گشایش نفتی در راه است؟
1401/03/07
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از رو به اتمام بودن فرآیند کارشناسی انتشار اوراق گواهی سپرده کالایی نفت‌خام خبر داد که میتواند به تغییر در مکانیزم فروش و همچنین تامین مالی گسترده صنعت نفت منتهی شود. انتشار اوراق مبتنی بر نفت‌خام گشایش اقتصادی گسترده‌ای را پیش‌روی فروش و تامین مالی این صنعت قرار میدهد و میتوان با تهیه گواهی سپرده، نفت‌خام خریداری کرد و آن را تحویل گرفت. گواهی سپرده، ابزار لازم برای سرمایه‌گذاری در معاملات نفت با احتساب نوسان قیمت‌های جهانی را در اختیار قرار میدهد.
به گزارش فراسرمایه، گواهی سپرده کالایی به‌عنوان مادر ابزارهای مالی اخیرا مورد توجه شرکت ملی نفت ایران قرار گرفته و به احتمال قوی، شاهد معاملات گسترده نفت‌خام به کمک گواهی سپرده خواهیم بود؛ تصمیمی بسیار درست که میتواند به‌منزله انقلابی در تامین مالی و فروش صنعت نفت محسوب شود.
اخیرا مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در پاسخ به سوال خبرنگار «ایرنا» که عنوان کرده بود؛ آیا تصمیمی مبنی بر تغییر نحوه عرضه نفت‌خام در بورس انرژی در شرکت ملی نفت ایران وجود دارد، پاسخ داده بود: در شرکت ملی نفت ایران پیشنهاد مدل جدید فروش نفت را ارائه کردیم که فرآیند کارشناسی آن رو به اتمام است و آن هم انتشار اوراق مربوط به گواهی سپرده کالایی است که با انتشار این اوراق، بخش داخلی کشور میتواند به منظور سرمایه‌گذاری منابع در دسترس خود را در اختیار وزارت نفت قرار دهد. محسن حجسته‌‌‌مهر، در ادامه عنوان کرد: همچنین با تملک معادل نفت‌خام میتوان نقدینگی را متناسب با بخشی از نفتی که عرضه می‌‌‌کنیم، در اختیار این شرکت قرار داد و به صورت واقعی بخش مهمی از منابع مالی موردنیاز را تامین خواهیم کرد. جزئیات این طرح با تکمیل فرآیند کارشناسی به اطلاع مردم میرسد.
استفاده از قراردادهای گواهی سپرده کالایی در حوزه معاملات نفت‌خام در بورس انرژی هماکنون در ادبیات مدیرعامل شرکت ملی نفت‌خام به‌عنوان رکن اصلی تولید و فروش نفت ایران مشاهده میشود. این مطلب به معنی آن است که اهتمام جدی ارکان تصمیم‌سازی بر آن تعلق گرفته که ادبیات جدیدی در فروش نفت‌خام با محوریت تامین مالی از منابع داخلی خودنمایی کند. استفاده از ابزارهای مالی در فروش نفت‌خام یا به‌طور دقیق‌‌‌تر این تغییر نگرش، میتواند محرک بزرگی در مسیر تغییر و به‌روزرسانی وضعیت بازار داخلی و صادراتی نفت خام ایران باشد؛ تا جایی که گفتمان نوینی را در مسیر تولید، تامین مالی و فروش ایجاد خواهد کرد. اهمیت این تغییر به‌قدری زیاد است که میتواند چیزی شبیه به انقلاب در مسیر فروش و مکانیزم‌‌‌های تامین مالی صنعت نفت با محوریت تولید و عرضه داخلی و صادراتی نفت‌خام محسوب شود؛ اما چگونه؟
ابزارمحور شدن بازار نفت خام
به‌منظور پاسخ به سوال فوق بهتر است در ابتدا گواهی سپرده کالایی و اهمیت آن در ابزارهای مالی را مورد بررسی قرار دهیم. گواهی سپرده چیزی شبیه به قبض انبار است که با در اختیار داشتن آن، مالک میتواند هر زمان که اراده کند، کالای خود را با استاندارد مشخص تا زمان مقرر تحویل بگیرد. این ابزار به معنی آن است که کالای استاندارد به صورت فیزیکی وجود دارد و دارنده آن، مالک کالا خواهد بود. همچنین از امکان مبادله برخوردار است. این ابزار مهم دو خروجی دیگر نیز در بر دارد: صندوق‌های کالایی و قراردادهای مشتقه. قراردادهای مشتقه یا همان معاملات آتی و اختیار معامله سال‌هاست که در بورسهای کالایی رایج بوده و به این صورت است که قیمت یک کالا در سررسید معین برای تحویل در قراردادهایی مشخص میشود. به عبارت ساده‌‌‌تر، سرمایه‌گذار میتواند با پرداخت بخشی از ارزش کالا تعهد تحویل در یک زمان مقرر را در اختیار بگیرد و این تعهد را به دیگری بفروشد؛ مثلا با پرداخت ۱۰درصد از ارزش کالا میدانیم که طی سه‌ماه آینده این کالا را تحویل خواهیم گرفت و مابقی وجه را در زمان تحویل تسویه می‌‌‌کنیم.
این در حالی است که این تعهد یا قرارداد را میتوان بارها معامله کرد و خریدار نهایی آن را تحویل میگیرد. این موارد ساده‌‌‌ترین تعریف از قراردادهای مشتقه است. البته در بازارهای جهانی نفت‌خام، قراردادهای مشتقه و آتی است که قیمت‌ها را تعیین میکند. بنابراین آتی‌محور شدن بازار نفت خام جذابیتی زایدالوصف در چارچوب استانداردهای جهانی است؛ آنگاه ایران نیز در قیمت‌گذاری نفت‌خام در جهان ایفای نقش خواهد کرد. ابزار دیگر، صندوق‌های کالایی است که مکانیزم ساده‌‌‌ای دارد. مثلا خریدار به جای آنکه گواهی سپرده کالایی و حتی آتی نفت خام را معامله کند، وجه موردنیاز را با خرید واحدهای صندوق در اختیار مدیر صندوق قرار میدهد، تا به جای سرمایه‌گذار، خرید و فروش کند. این در حالی است که سودآوری صندوق به‌وضوح در قیمت آن قابل مشاهده است و هرچه ارزش دارایی‌‌‌های آن افزایش یابد، قیمت بنیادین صندوق نیز تغییر خواهد کرد.
ابزار سومی که میتواند بر مبنای گواهی سپرده کالایی تعریف شود، قراردادهای سلف استاندارد موازی است. این ابزار نیز شبیه معاملات سلف است؛ با این تفاوت که در قراردادهای سلف وجه معامله هماکنون پرداخت شده و کالا حداکثر سه‌ماه دیگر تحویل میشود، ولی در سلف استاندارد ابزار مالی به چه معنی است؟ موازی امکان تحویل در یک‌سال آینده وجود داشته و به‌نسبت وضعیت بازار، سودآوری این اوراق امکان تغییر دارد. دولت قبل در برنامه گشایش اقتصادی خود تلاش داشت با فروش اوراق سلف استاندارد موازی نفت‌خام تامین مالی کند. اگرچه در نهایت موفق نبود و این اوراق در حجم گسترده عملیاتی نشدند. اما از همه مهم‌تر آنکه زیرساخت‌‌‌های اجرایی آن آماده نبود و در نهایت به عدم‌موفقیت آن منتهی شد. این در حالی است که تمامی اوراق فوق الزاما به تعریف قراردادهای گواهی سپرده کالایی نیاز ندارند، ولی در اختیار بودن آن ابزار قدرتمند، زیرساخت بسیار بزرگی برای موفقیت آن محسوب میشود.
احتمال بالای موفقیت این ایده نفتی
اینکه شرکت ملی نفت‌خام به جای بلندپروازی در حوزه تامین مالی (همچون دولت قبل) به سوی مهم‌ترین ابزار مالی یا به‌طور دقیق‌‌‌تر مادر سایر ابزارهای مالی در ایران متمایل شده، از ذکاوت بالا و کار کارشناسی دقیق حکایت دارد. اجرایی شدن آن در گام نخست به تسهیل فروش داخلی و صادراتی نفت خام و تامین مالی محدود و در اختیار منتهی میشود، ولی زیرساخت بسیار بزرگی ایجاد خواهد کرد که میتواند به مرور زمان چهره فروش و تامین مالی صنعت نفت را دگرگون سازد؛ تا جایی که همین تصمیم را میتوان انقلابی در حوزه تامین مالی صنعت نفت به شمار آورد. این شیوه فروش و تامین مالی میتواند توامان به صورت ارزی یا ریالی باشد. همچنین محدودیتی در حوزه فروش ندارد؛ زیرا تمامی خریداران هیچ‌گاه در زمان مشخص برای تحویل محموله‌‌‌های خود اقدام نمی‌‌‌کنند. بنابراین گواهی سپرده به‌زودی به چیزی شبیه به انبار نفت (مالی) ایران بدل خواهد شد. در کنار آن، تعریف صندوق‌های کالایی روی گواهی سپرده نفت موجب خواهد شد که همیشه ذخیره‌ای از نفت‌خام وجود داشته باشد که اگرچه مبلغ آن پرداخت شده، ولی کمتر کسی به سراغ تحویل فیزیکی آن خواهد آمد. پیشنهاد نفتی در خصوص گشایش اقتصادی به دولت قبل استفاده از همین صندوق‌های کالایی بوده که در ایده فعلی شرکت ملی نفت ایران، مهم‌ترین الزام آن مورد توجه جدی قرار گرفته است. بنابراین شایسته حمایت و البته توسعه آن است.
7 ابزار تخصصی تحلیل تکنیکال را بیشتر بشناسیم!
شاخص های فنی برای دستیابی به دیدکلی در عرضه و تقاضای اوراق بهادار توسط معامله گران مورد استفاده قرار میگیرند.شاخص هایی نظیر حجم شواهد نظیر اینکه آیا یک حرکت قیمت ادامه خواهد داشت را ارائه میکنند.دراین روش ،شاخص ها میتوانند برای تولید سیگنال های خریدوفروش استفاده شوند.در این فهرست شما درباره ی 7 شاخص فنی را به منظور افزودن به ابزار تجارت خود می آموزید.نیازی به استفاده از همه ی آنها ندارید،بلکه تعدادی از آنها را که به شما در گرفتن تصمیمات تجاری بهتر کمک میکنند انتخاب نمایید.
حجم معاملات تعادلی
اولین بار از شاخص حجم معاملات تعادلی ( OBV ) برای اندازه گیری روند منفی یا مثبت حجم در یک سهم با مرور زمان استفاده کنید.
این شاخص یک کل پویا از حجم بالا منهای حجم پایین است.حجم بالا مقدار حجم معاملات در روزی که قیمت بالا میرود میباشد.حجم پایین ،حجم معاملات روی که قیمت افت میکند است.حجم معادلات بسته به این که قیمت بالاتر میرود یا پایین تر ،بر شاخص افزوده و یا کاسته میشود.
زمانی که OBV صعود میکند نشان میدهد که خریداران تمایل دارند به سیستم وارد شوند و قیمت را صعود بخشند.هنگامی که OBV سیر نزولی در پیش میگیرد،یعنی حجم فروشندگان از خریداران پیشی گرفته است که قیمت های پایین تری را نشان میدهد.از این رو،این شاخص مثل یک ابزار تائید روند عمل میکند.اگر قیمت ها و OBV افزایش یابند،این به نشان دادن استمرار این روند کمک میکند.
معامله گرانی که از OBV استفاده میکنند همچنین شاهد واگرایی هستند.این اتفاقی زمانی رخ میدهد که قیمت و شاخص به جهت های مختلفی میروند.اگر قیمت افزایش یابد ولی OBV افت کند این نشان میدهد که روند نمیتواند توسط خریداران قوی حمایت شود و به زودی شکست میخورد.
خط توزیع/تجمع
یکی از متداولترین ابزار مورد استفاده در انتخاب جریان پول داخل و خارج از سهم،خط توزیع/تجمع (یا A/D ) میباشد.
این شاخص هم شبیه به OBV میباشد.اما به جای تنها در نظر گرفتن قیمت بسته ی سهام برای یک دوره،برای محاسبه ی سطح معاملات برای آن دوره و جایی که بسته در ارتباط با آن سهم است نیز در نظرگرفته میشود.
اگر یک سهام در نزدیکی صعود خود تمام شود،شاخص حجم بزرگتری نسبت به آنکه نزدیک به وسط رنج(محدوده)خود بسته شود نشان میدهد.محاسبات مختلف نشان میدهد که در برخی موارد OBV کارآمدتر است و در برخی دیگر A/D بهتر نتیجه میدهد.
اگر خط شاخص روند افزایشی در پیش گیرد،نشان از علاقه به خرید کردن میباشد.از این رو سهام در بالاتراز وسط رنج در حال بسته شدن میباشد.این به تائید یک روند صعودی کمک میکند.از سوی دیگر،زمانی که A/D در حال نزول است،بدین معنی است که،در پایین ترین بخش از رنج روزانه ی خود پایان میپذیرد،و بنابراین حجم منفی در نظر گرفته میشود.این موضوع به تائید یک روند نزولی کمک میکند.
معامله گرانی که از خط A/D استفاده میکنند نیز شاهد واگرایی هستند.اگر A/D شروع به افت کند در حالی که قیمت در حال افزایش است،این سیگنال ها روند را مختل میکنند و میتوانند عکس عمل کنند.
عینا ،اگر قیمت کاهش یابد و A/D شروع به صعود کند،میتواند گویای قیمت های بالاتر در آینده باشد.
شاخص میانگین جهت دار
شاخص میانگین جهت دار(یا ADX )یک شاخص روند است که برای اندازه گیری دوام و تکانه ی روند استفاده میشود.زمانی که ADX بالای 40 است ،روند برای داشتن تعدادزیادی دوام جهت دار،بالا یا پایین،در نظرگرفته میشود.در حالی که این روند به جهت حرکت قیمت بستگی دارد.وقتی ADX پایین تر از 20 است،روند ضعیف و یا بدون گرایش در نظر گرفته میشود.
ADX خط اصلی بر روی شاخص است،که معمولا سیاه رنگ است.دو خط اضافی وجود دارد که میتواند به دلخواه نشان داده شود.آن خط ها DI+ و DI- هستند.هرسه خط باهم کارمیکنند تا جهت و نیز تکانه ی روند را نشان دهند.
- ADX بالای 20 و DI+ بالای DI- :یک روند صعودی .
- ADX بالای 20 و DI+ پایین DI- :یک روند نزولی.
- ADX زیر 20 یک روند ضعیف یا دوره ی قلق گیری است،اغلب با DI+ و DI- که به سرعت یکدیگر را قطع میکنند همبستگی دارد.
شاخص آرون
آرون یک شاخص فنی است که برای مشخص کردن اینکه یک سهم روند دارد یا خیر استفاده میشود.بالاخص اگر قیمت در حال برخورد با نزول یا صعودهای جدید در طول دوره باشد.(معمولا25)
این شاخص همچنین میتواند برای تشخیص زمانی که یک روند جدید در حال آغاز است استفاده شود.شاخص آرون شامل دوخط است:خط آرون بالا و خط آرون پایین.
وقتی آرون بالا آرون پایین را به سمت بالا قطع کند،این اولین علامت از تغییر روند ممکن میباشد.اگر آرون بالا ناگهان 100 شود ونسبتا نزدیک به آن سطح بماند،درحالیکه آرون پایین نزدیک به صفر مانده است،این تائیدیه ی مثبت یک روند صعودی است.
همچنین برعکس این نیز صادق است.اگر آرون پایین آرون بالا را به سمت بالا قطع کند و نزدیک 100 بماند،این مشخص میکند که روند نزولی غالب است.
MACD (مک دی)
شاخص میانگین متحرک واگرایی/همگرایی( MACD )به معامله گران در دیدن جهت و نیز تکانه ی روند کمک میکند،همچنین بسیاری از سیگنال های روند را ارائه میکند.زمانی که MACD بالای 0 است،قیمت در یک مرحله ی صعودی است.اگر MACD زیر 0 باشد،به یک دوره ی نزولی وارد شده است.
این شاخص شامل دو خط میباشد:خط MACD و یک خط سیگنال که آرام تر حرکت میکند.زمانی که MACD به سمت پایین خط سیگنال را قطع میکند ،نشان دهنده ی افت قیمت میباشد.وقتی MACD به سمت بالا خط سیگنال را قطع میکند،قیمت در حال افزایش است.برای مثال اگر شاخص بالای صفر باشد،عبور MACD از بالای خط سیگنال ،موقعیت خرید احتمالی تعبیر میشود.چنانچه MACD زیر 0 باشد، MACD که در حال قطع خط سیگنال به سمت پایین است،میتواند سیگنالی برای یک تجارت کوتاه مدت نشان دهد.
شاخص قدرت نسبی(RSI)
شاخص قدرت نسبی (یا RSI )حداقل 3 کاربرد اساسی دارد.این شاخص بین 0 و100 حرکت میکند،ترسیم نمودار افزایش اخیر قیمت در برابر کاهش اخیر قیمت.سطوح RSI به اندازه گیری تکانه وقدرت روند کمک میکنند.
اصلی ترین کاربرد RSI به عنوان شاخص فروش بیش ازقیمت واقعی oversold) )و خرید بیش از قیمت واقعی (overbought) میباشد.زمانی که RSI به بالای 70 صعود میکند،دارایی بیش از قیمت واقعی خود معامله میشود و در معرض بازگشت قیمت قراردارد.زمانی که RSI زیر 30 میباشد،دارایی کمتر از قیمت واقعی خود معامله میشود و احتمال بالا رفتن قیمت وجود دارد.
با این حال پنداشتن این فرض خطرناک است؛بنابراین،برخی از معامله کنندگان برای بالارفتن این شاخص تا 70 و سپس افت آن قبل از فروش،یا ابزار مالی به چه معنی است؟ نزول تا زیر 30 و سپس خیز دوباره به سمت بالا پیش از خرید صبر میکنند.
کاربرد دیگر RSI واگرایی میباشد.زمانی که شاخص در یک جهت متفاوت نسبت به قیمت حرکت میکند،نشان میدهد که قیمت واقعی معامله در حال کاهش است و به زودی این روند میتواند عکس شود.
کاربرد سوم این شاخص حمایت و مقاومت سطوح میباشد.در طول روندهای صعودی ،یک سهم معمولا بالای سطح 30 نگه داشته میشود و متناوبا به 70 یا بالاتر میرسد.زمانی که یک سهم در یک روند نزولسی است، RSI معمولا زیر70 نگه داشته میشود و متناوبا به 30 یا کمتر میل میکند.
نوسان تصادفی
نوسان تصادفی شاخصی است که نسبت قیمت واقعی به محدوده ی قیمت درطول بسیاری از دوره ها اندازه میگیرد.درحالیکه بین 0 و100 ترسیم میشود،ایده این است،زمانی که روند صعودی است،ققیمت باید افزایش های جدیدی داشته باشد.در یک روند نزولی،قیمت تمایل به نشان دادن کاهش های جدید دارد.احتمال نشان میدهد که این اتفاق می افتد یا خیر.
احتمال نسبتاسریع به سمت بالا یا پایین حرکت میکند.یعنی افزایش های ادامه دار که به معنی نگه داشتن احتمال نزدیک 100، یا کاهش ادامه دار به معنی نگه داشتن احتمال نزدیک 0 برای قیمت کمیاب است.بنابراین،احتمال اغلب به عنوان شاخص فروش بیش از قیمت واقعی و خرید بیش از قیمت واقعی درنظر گرفته میشود.مقادیر بالای 80 خرید بیش ازقیمت واقعی در نظرگرفته میشوند ،درحالی که سطوح زیر 20 فروش بیش از قیمت واقعی در نظرگرفته میشوند.
روندقیمت کلی را زمانی که سطوح خریدوفروش بیش از قیمت واقعی استفاده میشوند را در نظر بگیرید.
برای مثال در طول یک روند صعودی،زمانی که شاخص به زیر 20 افت میکندو دوباره به سمت بالا خیز برمیدارد،سیگنال خرید امکانپذیر است.اما افزایش نرخ بالای 80 کمتر اهمیت دارد زیرا زیرا ما به طور معمول توقع داریم شاخص رادرطول یک روند صعودی در حرکت به سمت 80 یا بالاترببینیم.
درطول یک روند نزولی،شاخص را برای حرکت به بالای80 و سپس بازگشت به پایین درجهت سیگنال یک تجارت کوتاه مدت ممکن میشود.سطح 20 در یک روند نزولی کمتر اهمیت دارد.
خط آخر
هدف کوتاه مدت هر معامله گر تعیین جهت یک تکانه ی دارایی دهنده و سعی در سود کردن از آن است.صدها شاخص فنی وجود دارد و نوسانات برای این هدف خاص توسعه یافته اند،و این اسلاید تعداد انگشت شماری از آنها را که شما میتوانید برای شروع امتحان کنید ارائه کرده است.از این شاخص ها برای توسعه ی استراتژی های جدید استفاده کنید یا بکارگیری آنهارا در استراتژی های فعلی خود در نظر بگیرید.با انتخاب هریک برای استفاده،آن را در یک حساب دمو امتحان کنید.هرکدام را که بیشتر دوست دارید بردارید و بقیه را رها کنید.
ابزار مالی جدید در راه ورود به بازار سرمایه
کارشناس بازار سرمایه درباره قرارداد ریپو توضیحاتی داد.
به گزارش سرویس بورس مشرق، علیرضا تاجبر کارشناس بازار سرمایه درباره اظهار نظر رئیس سازمان بورس مبنی بر ورود قرارداد ریپو به بورس، در تعریف این قراردادها اظهار کرد: ریپو مخفف Repurchase Agreement به معنی توافق باز خرید است. بر مبنای این قرارداد، قراردادی بین طرفین بسته میشود که در آن با هم توافق میکنند تا در زمان حال سهامی را مبادله کنند و در زمان آینده، این سهام به فروشنده ابتدای کار باز پس داده شود. یعنی نسبت به باز خرید همان مقدار سهم مبادله شده در آینده توافقی صورت میگیرد.
حقوقی‌ها منابع کسب شده از بورس را کجا خرج کرده‌اند
او در ادامه اظهار کرد: این توافق اگر براساس آپشن باشد؛ یعنی نقل و انتقال آن به صورت اختیاری باشد، به سهامدار این اطمینان خاطر را میدهد که یک بازدهی حداقلی را در صورت نگهداری در سهام خود خواهد داشت. به عنوان مثال، در حال حاضر دو نفر با هم توافق میکنند که یک سهم را که قیمت آن ۱۰۰ تومان است، یک سال بعد در همین تاریخ به قیمت ۱۲۰ تومان مبادله کنند.
او بیان کرد: کسی که این سهام را دارد، اطلاع دارد که اگر این سهام را تا یک سال بعد نگه دارد، حداقل ۲۰ درصد سود بدست می‌آورد. حتی اگر قیمت سهم از ۱۰۰ تومان پایین‌تر بیاید؛ بنابراین یک اطمینان خاطری به او میدهد که حداقل بازدهی را خواهد داشت. البته در روز سررسید، این یک اختیار فروش است. یعنی میتواند به قیمت ۱۲۰ تومان سهم خود را به فروش برساند و یا اگر قیمت آن بالاتر بود، سهم خود را نگه دارد و نفروشد. اما در کل یک بیمه و یک اختیار خاطری برایش ایجاد میشود که سهام او حداقل بازدهی را خواهد داشت.
ابزارهای مالی نوین، لازمه بازار سرمایه کارا است
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به نقشی که این دست از ابزارها در بازار ایفا میکنند، اظهار کرد: بازار سرمایه را ابزارهای آن تشکیل می‌دهند. یک بازار سرمایه کارا، باید تمام ابزارهای مالی نظیر اختیار خرید و فروش و قراردادهای آتی در آن مورد استفاده قرار بگیرد. وجود ابزارهای مالی شرط لازم برای یک بازار سرمایه توسعه یافته است. هر یک از این ابزارها یک محاسنی را برای طرفین قرارداد ایجاد میکنند که یا ریسک را کاهش می‌دهند و یا یک اطمینان خاطر یک سویه ایجاد میکنند.
تاجبر در ادامه بیان کرد: در مجموع در تمام بازارهای مالی در کشورهای پیشرفته این ابزارها کاملا جا افتاده و رواج دارد. حالا در ایران به بهانه این اتفاقات اخیر، اجرای این ابزارها تسریع شده که جز فایده چیز دیگری برای بازار ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه در خصوص تجربه سایر کشورها در این مورد، تصریح کرد: در حدود ۳۰ تا ۴۰ سال است که این قراردادها در کشورهای مختلف در حال مبادله شدن هستند. همچنین حجم مبادلات این ابزارهای مالی که در اصطلاحات مالی، مشتقه نامیده میشوند، حدود چندین برابر حجم مبادلات سهام در بورسهای پیشرفته است.
دیدگاه شما